De Aanwezige sprak tot Mozes:

In de zevende maand nu, op de eerste dag van de maand, moet u een heilige samenkomst houden; geen enkel dienstwerk mag u dan doen. Het is voor u een dag aangekondigd door bazuingeschal. Numeri 29:1

Leviticus 23 vers 23-25

In de komende dagen denken we in het ochtendprogramma Brachot baBoker, dat in deze dagen ook op zaterdag en zondag wordt uitgezonden, na over Rosh HaShana, de tien ontzagwekkende dagen en Yom Kippur. Wat is de herkomst van deze dagen, hoe moeten we het vieren, waar denken we aan in deze ontzagwekkende dagen en dan… Yom Kippur.

En hoe zit het met ons, christenen van de 21ste eeuw. Wat moeten wij er mee? Gelden deze dagen ook voor ons? Of blijven we gewoon Oud & Nieuw vieren op 31 december? En wat vieren we dan eigenlijk? Allemaal vragen die we de komende 10 dagen elke dag om 07:00, 08:00 en 09:00 uur langs laten komen en waar we op zoek gaan naar een antwoord. Luister je ook?

Over Rosh HaShana gesproken
Rosh HaShana is het Bijbels nieuwjaar en zal vanavond beginnen. Dan, gelijk met de nieuwe maanviering, starten de najaarsfeesten. In de 7e maand. De maand waar het op aan komt. Een serieuze aangelegenheid.
Het eerste najaarsfeest is Rosh HaShana, het Hoofd van het jaar (het nieuwe civiele jaar). Een tijd die voor de hele mensheid bepalend is.

Waarom valt Joods nieuwjaar op een andere dag dan ons nieuwjaar? Waarom wensen Joden elkaar een ‘goed en zoet’ nieuw jaar? En viert men RosH HaShana ook met oliebollen en vuurwerk?

Over Rosh HaShana, het nieuwe civiele jaar is de Bijbel maar heel summier in, bijvoorbeeld Leviticus 23 vers 23 tot en met 25:

De Aanwezige sprak tot Mozes:

Spreek tot de Israëlieten en zeg: In de zevende maand, op de eerste dag van de maand, moet u een rustdag houden, een gedenkdag aangekondigd door bazuingeschal, een heilige samenkomst.
U mag geen enkel dienstwerk doen en u moet de HEERE een vuuroffer aanbieden.

En dat – samen met Num. 29:1-6 – was het dan, Daar kunnen we het dan mee doen. Er worden geen direct specifieke gebruiken genoemd hoe Rosh HaShana, dat vanwege de diaspora twee dagen duurt, verder ingevuld moet worden.
Desondanks is het goed om eens stil te staan bij de gebruiken die in het jodendom plaatsvinden tijdens dit eerste najaarsfeest. En vooraf wil ik opmerken dat over de vele gebruiken die er zijn, de Schrift niets zegt, maar laten we eens stil staan bij de symboliek van het Joodse of civiele Nieuwjaar. Want laten we eerlijk zijn, op onze viering met Oud & Nieuw valt voldoende af te dingen. Heel even in het kort.

Romeinse Oud & Nieuw
In het hedendaagse Oud- & Nieuwjaarsfeest zijn nog veel sporen te vinden van de viering van de Germanen. Zo kan men de traditie van onze Oud & Nieuw gerechten baseren op de Germaanse traditie van het verdrijven van demonen. De Germanen waren bang voor demonen waardoor zij dieren offerden, en die vervolgens opaten. Volgens de Germaanse traditie ging dit ook gepaard met het nuttigen van veel alcoholische dranken.

Julius Caesar stelde in 46 voor Christus vast dat 1 januari voortaan het begin van elk nieuw jaar was, in plaats van het (elk jaar verschillende) begin van de lente. Met dank aan Caesar is dus de westerse traditie ontstaan die wij nog steeds vieren. Een obstakel voor deze traditie was de Kerk die zich afzette tegen de heidense Nieuwjaars rituelen. Later gaf de Kerk een tussen haakjes (christelijke) betekenis aan de heidense feestdag, zodat Nieuwjaarsdag geaccepteerd kon worden door alle christenen. De betekenis die de Kerk aan 1 januari gaf was een feest omtrent de ‘besnijdenis van Jezus’.

Wanneer je dit weet, moet je je dan niet afvragen waarom we in ’s hemelsnaam – en ik zeg dit in alle oprechtheid – de inzetting van de Heere God die Hij ons Zelf geboden heeft, hebben ingeruild voor dit ronduit heidense feest?

Laten we de ontstaansgeschiedenis van ons Oud & Nieuwjaar viering in ons achterhoofd houden bij het lezen van de joodse achtergrond en het vieren van het nieuwe jaar zoals gebruikelijk in het jodendom. Dat zal ons denk ik helpen om geen hoogmoedige houding aan te nemen, alsof wij het bij het rechte eind hebben en de joden er maar een rommeltje van maken.

Allereerst moeten we wel constateren dat de HEERE, de Aanwezige, heel duidelijk en heel precies heeft aangegeven wanneer dat plaats zou vinden:

De Aanwezige sprak tot Mozes:

Spreek tot de Israëlieten en zeg: In de zevende maand, op de eerste dag van de maand, moet u een rustdag houden, een gedenkdag aangekondigd door bazuingeschal, een heilige samenkomst.
U mag geen enkel dienstwerk doen en u moet de HEERE een vuuroffer aanbieden.

De ontstaansgeschiedenis van het tijdstip van Oud & Nieuw heeft een ronduit heidense oorsprong, waar ook nog eens, hoe erg is het eigenlijk tussen haakjes, een christelijk sausje overheen gegaan is, in de zin wat we dan denken aan de besnijdenis van Jezus, die dan op de 8^e dag na zijn geboorte die herdacht wordt tijdens kerst geboren zou zijn. Nergens, maar dan ook nergens, vinden we in de Gods Woord dat de geboorte van Yehoshua plaatsgevonden zou hebben in december, en we vinden eveneens nergens dat we de besnijdenis van Yehoshua op 31 december zouden moeten vieren. Mag ik het eens scherp zeggen? Beiden zijn een rechtstreekse uitvinding van de duivel die ons af wil houden van de inzettingen van de Aanwezige die in Hij in Zijn Woord geboden heeft:

Spreek tot de Israëlieten en zeg: In de zevende maand, op de eerste dag van de maand, moet u een rustdag houden, een gedenkdag aangekondigd door bazuingeschal, een heilige samenkomst.
U mag geen enkel dienstwerk doen en u moet de HEERE een vuuroffer aanbieden.

En zij die de zondag zo in ere houden, overtreden dit gebod met de voeten. De instelling van de Aanwezige is ingeruild voor een heidens gebruik.

Vandaag wil ik met je nadenken over de instelling van Rosh HaShana. En hoe dat onder de Israëlieten wordt ingevuld.

De shofar als Gods wekker
Wist je dat God eigenlijk ook een soort wekker heeft? Geen wekkerradio of een ‘wake up call. Nee, Gods wekker en alarm is de shofar. De shofar is een ramshoorn en komt meerdere keren in de Bijbel voor. De oorsprong ligt bij de binding van Izaäk (Akidah) in Gen. 22 en het vervangende ram. Het heeft de hoofdrol binnen één bepaald Bijbels feest en dat is Rosh HaShana.
Rosh HaShana wordt in de Bijbel in Leviticus 23 als Yom T’ruah (‘dag van het bazuingeschal) beschreven en is het feest voor het Joods of veel beter gezegd civiele nieuwjaar.

Rosh HaShana wordt gevierd op de eerste en de tweede dag van de Joodse maand Tishri. De rabbijnen leren dat Rosh HaShana de geboortedag van het heelal is en de dag waarop Adam en Eva zouden zijn geschapen. Op deze dag zul je zeker de shofar niet missen en wordt er lekker gegeten, is er veel vreugde en worden er appels in de honing gedoopt. Men wenst elkaar dan ook een ‘zoet nieuw jaar’! Maar deze vreugde heeft ook een keerzijde. Want al is de honing nog zo zoet, het wordt gemaakt door stekende bijen. Zo roept Rosh HaShana op om tot inkeer te komen en om ‘steken’ om te zetten in zoete honing.

Bekering
Eén van de belangrijkste geestelijke processen binnen het jodendom die bij Rosh HaShana van start gaan is het doen van t’shuva (inkeer/bekering). Zelfonderzoek en bekering vormen voor het jodendom geen moeilijk grijpbaar geestelijk proces, want het gaat vaak om hele concrete dingen. Om hier uiting aan te geven zullen Joden op Rosh HaShana uit de Thora lezen en zich hullen in gebed. In dat gebed vragen zij God of Hij hun zonden wil vergeven.

Met het vers ‘U zult de zonde in de diepte van de zee werpen’ in gedachten worden broodkruimels (als symbool voor de zonde) in de zee geworpen. Het begin van Rosh HaShana is in dit alles pas het startschot van een tien dagen durende periode van schuldbelijdenis en inkeer. Deze dag leidt uiteindelijk naar de meest heilige dag op Gods kalender: de Grote Verzoendag (Yom Kippur); de dag waarop de Hemelse rechtbank zich aan het einde ervan onder het geschal van de Grote Bazuin (Shofar haGadol) (zie: Matt.24:29-31) uiteindelijk zal sluiten.

Maar wat voor rol heeft de shofar dan in deze periode? De shofar roept ons op om alles in het werk te stellen om de schade te herstellen die wij hebben aangericht. Het woord ‘shofar’ heeft dezelfde wortel als het Hebreeuwse woord voor ‘verbeteren’. Het is een oproep om de Koning te dienen in een rechtvaardig leven.

De wederopstanding uit de doden
Als de shofar klinkt dan is dat voor Joden een oproep om hun hart om te ploegen en om zich te ontdoen van de rotte vruchten. Dit snoeien, plukken en verbranden maakt dat zij tot rijpe volwassenheid kunnen komen, de zegeningen zichtbaar worden en de winst geteld kan worden. Daarnaast geloven de Israëlieten ook dat de uiteindelijke verlossing en het herstel gepaard gaan met het blazen van de shofar en bij de wederopstanding van de doden. Paulus legt ons uit dat we eerst de Laatste bazuin (Rosh HaShana) zullen horen, voordat de Grote bazuin op Yom Kippur wordt geblazen:

Zie, ik vertel u een geheimenis: Wij zullen wel niet allen ontslapen, maar wij zullen allen veranderd worden, in een ondeelbaar ogenblik, in een oogwenk, bij de laatste bazuin. Immers, de bazuin zal klinken en de doden zullen als onvergankelijke mensen opgewekt worden, en ook wij zullen veranderd worden.
Want dit vergankelijke moet zich met onvergankelijkheid bekleden en dit sterfelijke moet zich met onsterfelijkheid bekleden. En wanneer dit vergankelijke zich met onvergankelijkheid bekleed zal hebben, en dit sterfelijke zich met onsterfelijkheid bekleed zal hebben, dan zal het woord geschieden dat geschreven staat: De dood is verslonden tot overwinning. 1 Korinthe 15:51-54

En dat wij de HEERE halverwege in de lucht zullen ontmoeten als in een Joodse bruiloft, lezen we in 1 Thessalonicenzen 4:16

Maar ik wil niet, broeders, dat u onwetend bent ten aanzien van hen die ontslapen zijn, opdat u niet bedroefd bent zoals ook de anderen, die geen hoop hebben.
Want als wij geloven dat Jezus gestorven en opgestaan is, zal ook God op dezelfde wijze hen die in Jezus ontslapen zijn, terugbrengen met Hem.
Want dit zeggen wij u met een woord van de Heere, dat wij die levend zullen overblijven tot de komst van de Heere, de ontslapenen beslist niet zullen voorgaan.
Want de Heere Zelf zal met een geroep, met de stem van een aartsengel en met een bazuin van God neerdalen uit de hemel. En de doden die in Christus zijn, zullen eerst opstaan.
Daarna zullen wij, de levenden die overgebleven zijn, samen met hen opgenomen worden in de wolken, naar een ontmoeting met de Heere in de lucht. En zo zullen wij altijd bij de Heere zijn.
Zo dan, troost elkaar met deze woorden.

Paulus zegt in Efeze 5:14: “Ontwaak, gij die slaapt, en sta op uit de doden, en Christus zal over u lichten! Schud jezelf, gij sluimeraars, uit uw sluimering!” Rabbi Maimonides volgde in dezelfde lijn met de woorden: “U die slaapt, word wakker! Onderzoek uw daden en bekeer u. Kijk in uw ziel, u die het hele jaar door zich heeft verwent met kleinigheden. Wijzig uw paden; laat een ieder zijn kwade weg en doel opgeven.”

Laten wij waakzaam zijn voor Gods ‘wekker’ om de roep van de shofar te herkennen.

Met deze gedachte kan ik jullie niets anders dan de gebruikelijke joodse wens toewensen: Moge u/jij ingeschreven en bezegeld worden voor een goed en zoet nieuw jaar!

We gaan luisteren naar een bijzonder lied: Avinu Malkeinu

De Avinu Malkeinu (Hebreeuws: onze Vader, onze Koning) is een zeer oud Joods gebed dat onderdeel uitmaakt van de synagoge-liturgie van de Joodse feestdagen Rosh HaShana en Yom Kippur.

Joseph Hertz (gestorven in 1946), opperrabbijn van het Britse Rijk, omschreef de Avinu Malkeinu als “het oudste en meest emotionele gebed van het gehele Joodse jaar”. Het maakt gebruik van twee metaforen voor God die elk apart in de Bijbel voorkomen: “Onze Vader” (Jesaja 63:16) en “Onze Koning” (Jesaja 33:22).

Het wordt meestal in beurtzang gezongen, dat wil zeggen dat de chazan (voorzanger) de eerste regel zingt, de gemeente de tweede regel (op dezelfde melodie), de chazan vervolgens de derde, de gemeente dan weer de vierde, enzovoorts. Vaak zijn er meerdere melodieën waarmee tijdens het zingen afgewisseld wordt. Met name de laatste regel is erg bekend en wordt ook afzonderlijk gezongen: Avinu Malkeinu,  “Onze Vader, onze Koning, wees ons genadig, verhoor ons, wij hebben geen daden waarop wij ons beroepen kunnen, maar toch, laat Uw recht, dat U spreekt over ons, de mildheid kennen van Uw trouw, ja, wil ons helpen.”

Gebed van Verootmoediging
“Onze Vader, onze Koning, wij hebben gezondigd voor Uw aangezicht.

Onze Vader, onze Koning, wij hebben geen die ons regeert dan U.
Onze Vader, onze Koning, wees met ons ter wille van Uw naam, die wij dragen.
Onze Vader, onze Koning, laat het nieuwe jaar voor ons een goed jaar worden.
Onze Vader, onze Koning, elk besluit dat hard en zwaar voor ons zou zijn om het te ondergaan, vernietig dat, neen, laat het niet over ons uitgesproken worden.
Onze Vader, onze Koning, laat ophouden elke beschikking over ziekte, over oorlog, over hongersnood, die tegen ons zou uitgesproken zijn.
Onze Vader, onze Koning, vergeef ons en scheld ons kwijt wat wij verkeerd deden.
Onze Vader, onze Koning, voer ons terug, in een volledige en algehele terugkeer tot U.
Onze Vader, onze Koning, geef een algehele genezing aan de zieken van Uw volk.
Onze Vader, onze Koning, vermeld onze naam ten goede.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek van een goed leven.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek van verlossing en hulp.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek, waarin een goede beschikking valt over de mogelijkheid ons in leven te houden.
Onze Vader, onze Koning, laat wat wij goed deden voor ons opgetekend blijven.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek van vergeving en kwijtschelding.
Onze Vader, onze Koning, laat er spoedig hulp voor ons ontstaan.
Onze Vader, onze Koning, geef Israël Uw volk zijn glorie.
Onze Vader, onze Koning, vul onze handen met Uw rijke gaven.
Onze Vader, onze Koning, hoor naar onze stem, wees ons een bescherming, schenk ons uw liefde.
Onze Vader, onze Koning, aanvaard ons gebed in liefde en laten de woorden van ons gebed Uw wil zijn.
Onze Vader, onze Koning, open de poorten van de hemel, opdat ons gebed er moge doordringen.
Onze Vader, onze Koning, denk er toch aan dat wij alleen maar stof zijn.
Onze Vader, onze Koning, laat ons niet onverhoord van U gaan.
Onze Vader, onze Koning, moge dit uur een uur zijn waarin Uw liefde en Uw welwillendheid waken over ons.
Onze Vader, onze Koning, ontferm u over ons en over onze kleine kinderen.
Onze Vader, onze Koning, doe het ter wille van die vermoord werden, omdat ze de eenheid van Uw naam verkondigden en als martelaren stierven.
Onze Vader, onze Koning, doe het om Uwentwil en niet om de onze.
Onze Vader, onze Koning, doe het om Uw liefde, die zo groot is.
Onze Vader, onze Koning, wees ons genadig, verhoor ons, wij hebben geen daden waarop wij ons beroepen kunnen, maar toch, laat Uw recht, dat Gij spreekt over ons, de mildheid kennen van Uw trouw, ja, wil ons helpen.”

We gaan luisteren naar een uitvoering door Barbara Streisand: