De Aanwezige sprak tot Mozes:
Spreek tot de Israëlieten en zeg: In de zevende maand, op de eerste dag van de maand, moet u een rustdag houden, een gedenkdag aangekondigd door bazuingeschal, een heilige samenkomst.
U mag geen enkel dienstwerk doen en u moet de HEERE een vuuroffer aanbieden.

Leviticus 23 vers 23-25

Over Rosh HaSjana gesproken (deel 2)

Gisteren hebben we met elkaar stilgestaan bij de ontstaansgeschiedenis van het joodse- of beter gezegd het bijbelse nieuwjaar en de ontstaansgeschiedenis van de manier waarop wij oud- en nieuw tussen aanhalingstekens ‘vieren’.

Vandaag wil ik met je stilstaan bij  de tradities en gebruiken van Rosh Hashanah. Nogmaals, het zijn niet allemaal rechtstreekse gebruiken met een bijbelse opdracht tijdens deze dagen, maar er ligt wel steeds een verband met de Schrift.

Rosh Hashanah is een joodse feestdag die de eerste en tweede dag van het joodse jaar markeert. Het is volgens de joodse traditie de dag dat God Adam en Eva schiep , en het wordt gevierd als het hoofd van het Joodse jaar.

De centrale viering van Rosh Hashana is het horen van het geluid van de sjofar , de ramshoorn. Het is een mitswa (een gebod) om de sjofar op beide ochtenden van de feestdag te horen (behalve als de eerste dag Sjabbat is, in welk geval we de sjofar pas op de tweede dag blazen).
Hoe dat klinkt hoor jedoor hieronder op het pijltje dte klikken.

Zoals bij elke grote joodse feestdag, steken vrouwen en meisjes kaarsen aan op elke avond van Rosj Hasjana en reciteren of zeggen zij de juiste zegeningen. Er moet worden gezorgd dat op de tweede nacht een bestaande vlam gebruikt.

Tijdens elke avond en dag wordt van feestelijke maaltijden genoten. Net als alle andere maaltijden, wordt begonnen  we met het reciteren of opzeggen van Kidoesj, dat betekent letterlijk heiliging en is de zegening die wordt uitgesproken bij de aanvang van de sjabbat en feestdagen over de wijn en dan wordt de zegen over het brood uitgesproken. Maar er zijn enkele belangrijke verschillen.

Het brood (traditioneel gebakken in ronde challahbroden, en vaak bestrooid met rozijnen) wordt in honing gedompeld in plaats van zout, waarmee we onze wens voor een zoet jaar uitdrukken. Het is gebruikelijk om tijdens Rossj HaSjana het brood niet langwerping maar rond te vlechten. De ronde vorm van het brood symboliseert dan dat met hoopt op een zoet of goed rond jaar.

Op Rosh Hashana wotdt granaatappel gegeten om de Aanwezige te vragen dat de verdiensten zich vermenigvuldigen zoals de zaden van deze heerlijke vrucht.

Om het zoete thema te bevorderen, is het traditioneel om de maaltijd op de eerste avond te beginnen met plakjes appel gedoopt in honing . Voordat de appel wordt gegeten, wordt de ha’eitz- zegen gezegd: Moge het uw wil zijn om voor ons een goed en zoet jaar te vernieuwen.

Veel mensen eten delen van de kop van een vis of een ram, waarbij ze de wens uiten dat “wij een kop zijn en geen staart.”

Een ander veelgebruikt voedsel is tzimmes, een zoet gerecht op basis van wortels dat wordt gegeten vanwege de Jiddische naam, merren , wat zowel “wortel” als “vermeerdering” betekent, wat een wens voor een jaar van overvloed symboliseert.

Het is traditioneel om noten te vermijden en ook op azijn gebaseerd, scherp voedsel, met name de mierikswortel die traditioneel wordt gegeten met vis, omdat we geen bitter jaar willen.

Op de tweede avond, voordat we brood gebroken wordt, eten we een “nieuw fruit”, iets dat we niet hebben geproefd sinds de laatste keer dat het in het seizoen was.

Wanneer je een mede-Jood ontmoet op de eerste avond van Rosh Hashanah, wens hem dan het goede toe met de woorden”Moge je worden ingeschreven en verzegeld voor een goed jaar”).

Op de eerste middag van Rosh Hashanah (op voorwaarde dat het geen Shabbat is), is het gebruikelijk om naar een watermassa (oceaan, rivier, vijver, etc.) te gaan en de Tashlich-ceremonie uit te voeren, waarin ceremonieel de zonden werpen in het water. Tijdens deze ceremonie worden broodkruimels op het water gegooid en roepen we symbolisch het vers op: “En u zult hun zonden in de diepten van de zee werpen.”

Een groot deel van de dag wordt doorgebracht in de synagoge.
Op de eerste dag wordt gelezen over de geboorte van Isaak en de daaropvolgende verbanning van Hagar en Ismaël zoals we dat lezen in Genesis 21: 1-34. Vervolgens wordt de lezing gevolgd door een haftarah lezing over de geboorte van Samuel de Profeet gozals we dat lezen in 1 Samuel 1: 1 -2: 10. Er is een gemeenschappelijk thema in deze lezingen: gebeden voor kinderen werden verhoord en beide geboorten vonden plaats op Rosh Hashanah.

Op de tweede ochtend wordt gelezen we over Abrahams offer van zijn zoon Isaak, een krachtig vertoon van Abrahams toewijding aan God, die zijn kinderen sindsdien kenmerkt, zoals we lezen in Genesis 22: 1-24. Zoals ik al eerder aangaf, herinnert het blazen van de sjofar aan de ram, die een prominente plaats inneemt in dit verhaal. De haftara vertelt over Gods eeuwige liefde voor Zijn volk, zoals we dat lezen in Jeremia 31: 1 –19.

Rosh Hashanah is het begin van de hoge feestdagen. De heilige dag van Yom Kippur, wanneer men samenkomt in de synagoge voor 25 uur vasten en gebed, is slechts een week later.

De dagen ertussen bekend als de 10 dagen van berouw, of de tien dagen van terugkeer) zijn een bijzonder gunstige tijd voor teshuvah, wat terugkeer of bekering betekend, om terug te keren naar God . Yom Kippur wordt gevolgd door de vreugdevolle feestdagen van Soekot en Simchat Torah.

We gaan opnieuw luisteren naar het lied:

Avinoe Malkenoe (Hebreeuws: onze Vader, onze Koning) is een Joods gebed dat onderdeel uitmaakt van de synagoge-liturgie van de Joodse feestdagen Rosj Hasjana en Jom Kipoer.

Joseph Hertz (gestorven in 1946), opperrabbijn van het Britse Rijk, omschreef Avinoe Malkenoe als “het oudste en meest emotionele gebed van het gehele Joodse jaar”. Het maakt gebruik van twee metaforen van G’d die elk apart in de Bijbel voorkomen: “Onze Vader” (Jesaja 63:16) en “Onze Koning” (Jesaja 33:22).

Het wordt meestal in beurtzang gezongen, dat wil zeggen dat de chazan (voorzanger) de eerste regel zingt, de gemeente de tweede regel (op dezelfde melodie), de chazan vervolgens de derde, de gemeente dan weer de vierde, enzovoorts. Vaak zijn er meerdere melodieën waarmee tijdens het zingen afgewisseld wordt. Met name de laatste regel is erg bekend en wordt ook afzonderlijk gezongen: Avinoe Malkenoe, choneenoe wa’aneenoe kie één banoe ma’asiem, asé iemanoe tsedaka wachesed wehosjie’eenoe:, “Onze Vader, onze Koning, wees ons genadig, verhoor ons, wij hebben geen daden waarop wij ons beroepen kunnen, maar toch, laat uw recht, dat U spreekt over ons, de mildheid kennen van uw trouw, ja, wil ons helpen.” Maar ook andere regels van Avinoe Malkenoe zijn bekend geworden, onder meer middels de bewerking gezongen door Barbra Streisand.

“Onze Vader, onze Koning, wij hebben gezondigd voor uw aangezicht.

Onze Vader, onze Koning, wij hebben geen die ons regeert dan u.
Onze Vader, onze Koning, wees met ons ter wille van Uw naam, die wij dragen.
Onze Vader, onze Koning, laat het nieuwe jaar voor ons een goed jaar worden.
Onze Vader, onze Koning, elk besluit dat hard en zwaar voor ons zou zijn om het te ondergaan, vernietig dat, neen, laat het niet over ons uitgesproken worden.
Onze Vader, onze Koning, laat ophouden elke beschikking over ziekte, over oorlog, over hongersnood, die tegen ons zou uitgesproken zijn.
Onze Vader, onze Koning, vergeef ons en scheld ons kwijt wat wij verkeerd deden.
Onze Vader, onze Koning, voer ons terug, in een volledige en algehele terugkeer tot U.
Onze Vader, onze Koning, geef een algehele genezing aan de zieken van Uw volk.
Onze Vader, onze Koning, vermeld onze naam ten goede.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek van een goed leven.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek van verlossing en hulp.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek, waarin een goede beschikking valt over de mogelijkheid ons in leven te houden.
Onze Vader, onze Koning, laat wat wij goed deden voor ons opgetekend blijven.
Onze Vader, onze Koning, schrijf ons in in het boek van vergeving en kwijtschelding.
Onze Vader, onze Koning, laat er spoedig hulp voor ons ontstaan.
Onze Vader, onze Koning, geef Israël Uw volk zijn glorie.
Onze Vader, onze Koning, vul onze handen met Uw rijke gaven.
Onze Vader, onze Koning, hoor naar onze stem, wees ons een bescherming, schenk ons uw liefde.
Onze Vader, onze Koning, aanvaard ons gebed in liefde en laten de woorden van ons gebed Uw wil zijn.
Onze Vader, onze Koning, open de poorten van de hemel, opdat ons gebed er moge doordringen.
Onze Vader, onze Koning, denk er toch aan dat wij alleen maar stof zijn.
Onze Vader, onze Koning, laat ons niet onverhoord van U gaan.
Onze Vader, onze Koning, moge dit uur een uur zijn waarin Uw liefde en Uw welwillendheid waken over ons.
Onze Vader, onze Koning, ontferm u over ons en over onze kleine kinderen.
Onze Vader, onze Koning, doe het ter wille van die vermoord werden, omdat ze de eenheid van Uw naam verkondigden en als martelaren stierven.
Onze Vader, onze Koning, doe het om Uwentwil en niet om de onze.
Onze Vader, onze Koning, doe het om Uw liefde, die zo groot is.
Onze Vader, onze Koning, wees ons genadig, verhoor ons, wij hebben geen daden waarop wij ons beroepen kunnen, maar toch, laat Uw recht, dat Gij spreekt over ons, de mildheid kennen van Uw trouw, ja, wil ons helpen.”

We gaan luisteren naar een uitvoering die tijdens de begrafenisceremonie werd gezongen. Honderden bezoekers uit binnen- en buitenland waren daar aanwezig en diep ontroerd. Op onze website vind je de video onder het kopje nieuws. Het is de moeite waard om het daar eens te bekijken en te beluisteren.

KLIK HIERONDER OM TE LUISTEREN