Tisha B’Av

Tisha B’Av, de 9e dag van de maand Av (26-27 juli 2023), is de droevigste dag op de Joodse kalender, waarop door joden wordt gevast  en gebeden. Het is het hoogtepunt van drie weken, een periode waarin de verwoesting van de Heilige Tempel in Jeruzalem wordt herdacht.

Wat gebeurde er opde  9e Av?

1313 voor Christus:

De verspieders keerden terug uit het Beloofde Land met angstaanjagende berichten en de Israëlieten aarzelden bij het vooruitzicht om het land binnen te gaan. G-d verordende dat ze daarom 40 jaar in de woestijn zouden ronddolen.

Beide Tempels in Jeruzalem werden op deze datum verwoest. De Eerste Tempel werd verbrand door de Babyloniërs in 423 v. Chr. en de Tweede Tempel viel in 69 n. Chr. in handen van de Romeinen, die een periode van lijden ontketenden.

De opstand van Bar Kochba tegen de Romeinen in 133 n.Chr. eindigde in een nederlaag: De Joden van Betar werden afgeslacht op de 9e Av en de Tempelberg werd een jaar later op dezelfde datum omgeploegd.

Later in de geschiedenis gebeurden er nog veel meer tragedies op deze dag, waaronder de verdrijving van de Joden uit Engeland in 1290 en de verbanning van alle Joden uit Spanje in 1492.

 

Hoe wordt de 9e Av in acht genomen?

Het vasten begint bij zonsondergang van de 8e Av en eindigt bij het vallen van de avond de volgende nacht (een dag later als de 9e Av op Sjabbat valt).

Gedurende deze tijd mogen joden niet

eten of drinken

leren schoeisel dragen

baden of wassen

zalf of crèmes aanbrengen

huwelijkse gemeenschap of enige vorm van intimiteit hebben

op een stoel van normale hoogte zitten tot chatzot (het tijdstip waarop de zon haar top heeft bereikt)

Tora bestuderen (behalve de “trieste” delen die gaan over de verwoesting van de Tempels, enz.)

geschenken sturen of elkaar zelfs begroeten (je mag reageren op begroetingen)

deelnemen aan uitstapjes, reizen of soortgelijke plezierige activiteiten

mooie, feestelijke kleding dragen

 

Wat wordt er gedaan?

Vanaf het middaguur op de 8e Av beperken religieuze joden hun Torastudie tot de weinige toegestane onderwerpen die van droevige aard zijn of betrekking hebben op de verwoesting van de Tempels.

Er wordt een maaltijd gegeten in de namiddag, vóór de Minchah-diensten.

Dan, laat in de middag, wordt een “afscheidingsmaaltijd”, seudah hamafseket, gegeten. Deze bestaat uit brood en een hardgekookt ei gedoopt in as, met water. Deze maaltijd wordt alleen gegeten, zittend op een laag krukje.

De maaltijd moet voorbij zijn voor zonsondergang, wanneer alle wetten van Tisha B’Av van kracht worden.

De avonddiensten van Tisha B’Av worden gehouden in de synagoge, waar de ark ontdaan is van zijn decoratieve gordijn en de lichten gedimd zijn. Het avondgebed wordt gevolgd door het zingen van Eichah (Klaagliederen).

Het ochtendgebed wordt gehouden zonder talliet en tefillin, omdat beide als versieringen worden beschouwd. Het grootste deel van de ochtend wordt in beslag genomen door het lezen van Kinot, klaagliederen over de verschillende tragedies die het volk zijn overkomen.

Werken is toegestaan op Tisha B’Av, maar wordt afgeraden. Op deze dag moet men zich richten op rouw en berouw. Als men moet werken, is het beter om na de middag te beginnen.

 

Het is gebruikelijk om extra liefdadigheid te geven op Tisha B’Av, zoals op elke vastendag.

Na de middag is het toegestaan om op stoelen te zitten en tijdens het middaggebed worden talliet en tefillin gedragen. In de synagoge wordt het gordijn van de ark weer op zijn plaats gelegd voor het middaggebed.

Veel belangrijke details en wetten zijn te vinden in Aanwijzingen voor de dag en wat te verwachten bij Tisha B’Av-diensten.

Na het vasten

Wanneer de avond valt, voordat het vasten wordt verbroken, moet men netilat yadayim (handen wassen) uitvoeren, dit keer de hele hand met water bedekkend, maar zonder de zegen te reciteren. Het is ook gebruikelijk om Kiddush Levanah te doen op dit punt, het vieren van de wedergeboorte van de maan, en onze verwachte nationale wedergeboorte.

De Tempel werd in brand gestoken op de middag van de 9e van Av, en brandde tot de 10e. Daarom strekken de beperkingen van de Negen Dagen (zoals geen vlees eten, zwemmen of kleding wassen) zich uit tot de middag van de 10e Av.

 

De vreugde in het verdriet

Zelfs als er gerouwd wordt, is er een element van vreugde en troost. Sterker nog, de lezing van Eichah eindigt met het vers “Herstel ons bij U, o Heer, opdat wij hersteld worden! Vernieuw onze dagen als vanouds.” Er is ook een gewoonte onder velen om dunne papieren Kinot boekjes te gebruiken, in de hoop dat ze volgend jaar niet meer nodig zijn.

Het is niet toevallig dat de Schrift naar deze dag verwijst als een mo’ed, een feestdag, en Tachanun (gebed van berouw) wordt vandaag niet gezegd. “Moge de tijd snel komen dat we terugkijken met de duidelijkheid van de kennis die terugblikt om te zien hoe al ons lijden slechts een opmaat was naar geluk en goedheid, met de komst van Moshiach. Amen!”