In de dagen voorafgaand aan de Verzoendag hangt er een zekere spanning in de lucht.
Is er een ander land in de wereld dat één keer per jaar meer dan 24 uur stil is? In Israël is er vanaf de vooravond van Jom Kippoer (dinsdag 4 oktober) tot een uur na zonsondergang de volgende nacht geen verkeer, afgezien van noodvoertuigen, geen tv- of radio-uitzendingen, alle winkels, restaurants, kantoren zijn gesloten en er zijn geen vluchten in of uit het land.
De luchthaven Ben-Gurion sluit rond 13.00 uur op de vooravond van Jom Kippoer en gaat pas drie uur na het einde van de vastendag, de volgende nacht, weer open. Het openbaar vervoer in heel Israël zal tegen 14.30 uur tot stilstand komen en pas de volgende dag in het donker worden hervat.
Maar al in de dagen voorafgaand aan de Grote Verzoendag hangt er een zekere spanning in de lucht als Thora-volgende Israëli’s de gelegenheid aangrijpen voor inkeer, gebed en liefdadigheid om te proberen zich te verzekeren van verzegeling in het Boek des Levens op de heiligste dag van de Joodse kalender.
De afgelopen dagen waren de straten van Jeruzalem in en rond de Oude Stad, Nachlaot, de wijk Bukharan en Mea She’arim vol met mensen die zich naar en van de pre-Jom Kippoer s’lichot of boetegebeden haastten. Nieuwsgierige seculiere Israëli’s nemen met honderden tegelijk deel aan de late s’lichot-tours, waar ze kijken naar tientallen samenkomsten waar de gelovigen worden ondergedompeld in boetepoëzie gezongen op oude melodieën.
Een levendig s’lichot-concert, georganiseerd door de stadsgemeente Jeruzalem op het belangrijkste plein van de stad, Kikar Safra, is gevuld met honderden deelnemers. Minder dan een halve mijl verderop, in de oude openluchttheater Sultan’s Pool, leidt een groep Israëlische muzieksterren vier opeenvolgende nachten van gejazzde s’lichot die met hoge decibelen over de nabijgelegen wijken schallen.
Joden verzamelen zich bij de Westelijke Muur in Jeruzalem voor de laatste slichot, of boetedoeningsgebeden, voorafgaand aan Jom Kippoer, 9 oktober 2019. (Bron: Twitter)
Gedurende de dag zweven stemmen van chazanut uit veel ramen als een legio aan radio- en tv-stations operavertolkingen van de bekende Jom Kippoer gebeden in een verscheidenheid van stijlen uitzenden. Op bijna elke radio- en tv-zender is ook een arts te horen die voor het vasten maatregelen voorschrijft om hoofdpijn te voorkomen en het vasten te vergemakkelijken, en tevens advies geeft over het beste voedsel om het vasten mee te breken.
Een van de vier ziekenfondsen van het land sponsort een eendaagse “situatiekamer” met vooraanstaande rabbijnen en gezondheidsdeskundigen die het publiek uitnodigen zich tot hen te wenden met vragen over hoe zwangere of zogende vrouwen, ouderen, chronisch zieken die medicijnen gebruiken of paren die vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaan de vastendag moeten doorbrengen volgens de beste halachische en medische praktijken.
De drukste kiosken op straat zijn die waar schoenen van stof of plastic worden verkocht, om te voldoen aan het verbod op het dragen van leer op Jom Kippoer.
In de straten op de vooravond van Kippoer haasten mannen zich met handdoeken naar het dichtstbijzijnde mikveh (ritueel bad). Velen zijn al begonnen met het bouwen van hun sukkah (loohut), in voorbereiding op het pelgrimsfeest dat een week na Jom Kippoer begint. Op balkons, straathoeken en voor cafés verrijzen allerlei Sukkah-structuren. De laatste versieringen en de schach-dakbedekking worden direct na afloop van Jom Kippoer aangebracht.
Veel rabbijnen die in de Israëlische media commentaar geven op Jom Kippoer benadrukken het feestelijke karakter van de dag, niet alleen de vanzelfsprekende plechtigheid. Wees blij, wordt ons verteld, dat God ons deze grote kans geeft om een nieuwe kans op leven te krijgen, de mogelijkheid van teshuvah (berouw) laat zien dat het Jodendom optimistisch en toekomstgericht is en ruimte biedt voor de herformulering van zowel onze intermenselijke relaties als onze relatie met God. Zingen en dansen zijn de rigoureuze manieren waarop veel gemeenten hier, vooral die in de yeshivot, de Jom Kippoer-dag afsluiten, waarbij ze hun vreugde uiten over de verheffing van de ziel.
Opiniepeilingen geven aan dat ongeveer 60 procent van de Israëlische Joden tussen 18 en 35 jaar zal vasten, maar niet iedereen voelt zich op zijn gemak in een conventionele synagoge.
De afgelopen 20 jaar heeft een groep vooruitstrevende orthodoxe rabbijnen onder de vlag van Tzohar en Ohr Torah Stone open Jom Kippoer gebedsbijeenkomsten georganiseerd voor gemeenschappen in heel Israël. Het doel is om een vriendelijk en toegankelijk gebed mogelijk te maken op neutrale plaatsen (particuliere huizen, sporthallen, gemeenschapscentra) in een verscheidenheid van steden en gemeenschappen, waardoor een comfortabel en huiselijk gevoel ontstaat, zelfs voor degenen die de rest van het jaar geen synagoge bezoeken.
Tzohar heeft een speciaal Machzor-gebedenboek en een gedetailleerde hand-out samengesteld waarin de rituelen en de betekenis van de gebeden die tijdens de eerbiedige dag plaatsvinden worden uitgelegd, om ervoor te zorgen dat het voor iedereen een zinvolle en omvattende ervaring is. In voorgaande jaren nam het dagblad Israel Hayom de hand-out op in haar vakantie-editie. In radiospotjes die mensen uitnodigen naar gemeenschapscentra te komen voor Jom Kippoer-gebeden wordt opgemerkt dat “geen enkele groep eigenaar is van Jom Kippoer – het is van ons allemaal”.
Tijdens het hoogtepunt van de COVID-pandemie organiseerde de gemeente Ra’anana, nabij Tel Aviv, sjofar-blazen in de open lucht. De mensen vonden het leuk en dit jaar zullen er 50 locaties zijn waar het blazen van de shofar overal in de stad te horen zal zijn.
Omdat er geen verkeer is, is het een traditioneel moment geworden voor massale uitstapjes op de fiets. Kinderen en volwassenen genieten van de eenmalige bewegingsvrijheid van hun tweewieler. Als de gemeenteleden dinsdagavond na de Kol Nidre dienst uit de synagogen komen, worden de straten die normaal vol zitten met verkeer, voetpaden. Velen zullen in het wit gekleed zijn als teken van de zuiverheid waaraan we tijdens de heilige dagen werken. Wandelen in het midden van een normaal drukke straat, vrienden en familie begroeten, mensen kijken en zich verbazen over de capriolen van de kinderen op de fiets is het voornaamste vermaak van de avond.
Er is ook de verplichte herhaling van de verhalen over de Jom Kippoer-oorlog van 1973 in de pers. Elk jaar bespreken commentatoren de falende inlichtingen en twijfelachtige politieke beslissingen die Israël aan de rand van de afgrond brachten.
Als de sirene klinkt die het begin van de Dag van de Afrekening markeert en de nieuwsberichten voor minstens 25 uur worden gestild, kunt u er zeker van zijn dat onze gebeden een smeekbede zullen bevatten voor een beter jaar dan het voorgaande. En verder, wie weet? Mogen we allemaal worden verzegeld voor een goed jaar in het Boek des Levens!
Hieronder een uitvoering van “Adon HaSelichot” door FIRM in King of Kings Assembly in Jeruzalem.
Bronvermelding: https://israeltoday.nl/
Beeld: Mensen lopen langs een lege weg in Jeruzalem op Jom Kippoer, 9 oktober 2019. Foto: Sara Klatt / Flash90
