Niet voor het eerst tijdens de coronacrisis staat het christelijke dorp Staphorst vol in de belangstelling. Wie op de landelijke besmettingskaart kijkt, snapt ook direct waarom. Het aantal besmettingen in Staphorst is ongekend en ook het aantal ziekenhuisopnames is vergeleken met de rest van Nederland hoog. Toch overleed er de afgelopen maanden slechts een inwoner van Staphorst aan corona. Is Staphorst een coronabrandhaard en moeten er daarom vanwege de lage vaccinatiegraad andere maatregelen getroffen worden? Of ligt er een vergrootglas op het dorp en wordt men door de (social) media onterecht als kop van jut en zondebok gezien? Een overzicht.
Terugblik
Staphorsters zelf zijn inmiddels wel gewend dat er een vergrootglas op het dorp ligt. Dat is vrijwel de gehele coronacrisis al het geval. Voordat de discussie over al dan niet vaccineren losbarstte, was er landelijk veel kritiek op kerken die diensten bleven organiseren tijdens de coronacrisis. Vanwege de vrijheid van godsdienst kon de overheid geen beperkingen opleggen aan kerken, al kwam men wel met een uitgebreid advies. Lang niet iedere kerk hield zich wat het maximumaantal bezoekers betreft aan dat advies. Dat advies was namelijk geen maatwerk. Sommige kerken vonden dat er in een hele grote kerk best meer dan de op dat moment honderd geadviseerde bezoekers konden worden uitgenodigd.
De Hersteld Hervormde Kerk van Staphorst was zo’n kerk. In de kerk, waar normaal gesproken 2300 kerkgangers plaats kunnen nemen, werden 600 mensen uitgenodigd. Daarbij werden tal van maatregelen genomen zoals een uitgebreide gezondheidscheck, voldoende afstand en waren de bezoekers verdeeld over drie verschillende gebouwen. Toch kreeg de kerk veel kritiek over zich heen vanuit de politiek en de media. Zelf een christelijke politicus als Gert-Jan Segers uitte kritiek op de kerk, al trok hij dat later weer in.
Het ging op een gegeven moment zover dat journalisten bij de ingang van de kerk telden hoeveel mensen er naar de dienst kwamen. Terwijl op dat moment vooral brandhaarden in de Randstad waren te vinden en diverse onderzoeken wezen op het feit dat jongeren en vakantiegangers het virus verspreidden, stonden de kranten vol met Staphorst en verzamelden zich hordes journalisten op zondag in het dorp. Daar organiseerde de plaatselijke hersteld hervormde kerk namelijk diensten met zo’n 600 mensen. Dat de diensten werden verspreid over verschillende ruimtes, dat er een zeer uitgebreid coronaprotocol gold en dat er stevige voorzorgsmaatregelen werden gehanteerd was niet belangrijk en werd amper vermeld. De zondebok was gevonden. Het was Staphorst. Het was de kerk.
Behandeld als melaatsen
De predikant van de kerk, Ds. H. J. van Marle, besloot destijds in een kerkdienst in te gaan op de ontstane ophef. Hij refereerde aan de stormen op zee die de discipelen van Jezus meemaakten. ”Is dat niet een woord dat bij afgelopen week past? Een storm die zaterdag misschien wat zachtjes begon, maar op zondag en maandag werd het een orkaan. De media in massaliteit voor de kerk. Niet op zoek om nieuws te geven, een eerlijk relaas van de feiten, maar uit op sensatie om de kerk en ons dorp te kijk te zetten. Ontzettend. Gemeente, ik heb met u deze pijn van het onrecht en de versmading gevoeld.”
Die pijn werd inderdaad gevoeld, soms heel dichtbij. Kerkgangers werden soms als melaatsen behandeld op de werkvloer omdat ze uit Staphorst kwamen. Ze moesten verplicht thuiswerken of kregen een afzonderlijke kamertje toegewezen. Niemand op de werkvloer hoefde een mondkapje op, tenzij ze uit Staphorst kwamen. Bij jongeren werd een stageplek afgezegd omdat ze bij ’die kerk in Staphorst’ hoorden. Er werden zelfs mensen geweerd uit winkels en instellingen. Predikant, kerkenraad en kerkgangers werden bedreigd, soms zelfs met de dood.
Besmettingen en ziekenhuisopnames
Hoewel de storm daarna voor langere tijd is gaan liggen, steekt er nu, een jaar later, weer een flinke bries op in Staphorst. En ook dit keer zou het zomaar eens kunnen uitmonden in een flinke storm. Ditmaal gaat het echter om vaccinaties. Waar een groot deel van Nederland zich inmiddels heeft laten vaccineren, zijn er bepaalde wijken en gemeenten die achterblijven. Daaronder zijn ook christelijke gemeenten zoals Staphorst. En juist in gemeenten en wijken waar de vaccinatiegraad laag ligt, zijn de besmettingscijfers het hoogst. Daar direct bij opgemerkt worden dat dit niet geldt voor Urk. Nergens in Nederland is de vaccinatiegraad zo laag als in het vissersdorp, toch zijn er lage besmettingscijfers en amper ziekenhuisopnames in het christelijke vissersdorp te noteren de afgelopen maanden.
Ook in Staphorst leek het lang goed te gaan. De afgelopen weken schieten de besmettingscijfers echter de lucht in. Staphorst staat in Nederland stijf bovenaan als het gaat om het aantal besmettingen er 100.000 inwoners. In eerste instantie leek het er echter op dat dit voornamelijk om niet-ernstige gevallen ging. Er waren nauwelijks ziekenhuisopnames. Deze nemen nu echter ook toe. Zoveel zelfs, zo meldden tal van media deze week, dat het Isala-ziekenhuis in Zwolle operaties moest gaan afzeggen. Allemaal vanwege corona, zo werd er geschreven. Of specifieker: vanwege ongevaccineerde christenen in Staphorst die met corona moeten worden opgenomen. Het leidde tot de meest absurde reacties waarbij zelfs voorgesteld werd om ongevaccineerde Staphorsters met corona niet te helpen en te weigeren in het ziekenhuis.
Op de website van het ziekenhuis zelf, geeft bestuurder Ina Kuper echter een veel genuanceerder beeld van de drukte in het ziekenhuis. Ze geeft onder meer antwoord op de vraag hoe het kan dat de druk op het ziekenhuis zo groot is terwijl er vorig jaar, tijdens het hoogtepunt van de coronapandemie veel meer patiënten met corona in het Isala-ziekenhuis lagen dan nu. Er liggen nu immers ’slechts’ 21 mensen met corona in het ziekenhuis en dat kan toch niet direct voor enorme druk zorgen. ”We zien niet alleen een toename van het aantal coronapatiënten”, reageert Kuper. ”Er komen ook meer mensen naar de spoedeisende hulp die traumazorg nodig hebben. Bovendien hebben wij te maken met een geboortegolf en tot slot zijn wij begonnen met het inhalen van operaties. Dat is dus heel veel ballen in de lucht houden.” Enkel naar Staphorst en ongevaccineerde christenen wijzen en hen de schuld geven van het feit dat het ziekenhuis operaties moet afzeggen, lijkt dus op zijn zachtst gezegd niet helemaal eerlijk te zijn.
Vaccinaties en reactie huisarts
Tegelijkertijd is het ook belangrijk om niet weg te kijken van de hoge besmettingscijfers en het naar verhouding hoog aantal ziekenhuisopnames in Staphorst. Want van de 21 coronapatiënten die in het Isala-ziekenhuis zijn opgenomen, komt de helft uit Staphorst. Dat terwijl Zwolle zelf maar liefst acht keer zoveel inwoners heeft als Staphorst. Bovendien is 90 procent van de coronapatiënten in dit ziekenhuis niet gevaccineerd. De stelling dat het uitstellen van operaties in het ziekenhuis en de druk op de zorg (enkel) door ongevaccineerde Staphorsters komt, is dan misschien onjuist; dat ongevaccineerde Staphorsters oververtegenwoordigd zijn valt moeilijk te ontkennen.
Ook daar reageert Ina Kuper overigens op de website van het Isala-ziekenhuis op: ”Wij zijn niet het enige ziekenhuis dat steeds meer patiënten ziet met corona. Ook in grote steden is de vaccinatiegraad niet hoog. Vaccineren is en blijft enorm belangrijk in de strijd tegen het coronavirus. Daarnaast is het belangrijk voor iedereen om zich aan de basisregels te houden. Dus vaak je handen wassen en laat je testen zodra je klachten hebt.”
NRC-journalist Jannetje Koelewijn schreef in NRC ook een bijdrage over de situatie in de gemeente Staphorst. Ze sprak met huisarts Reza Pezeshki uit Rouveen, een dorpje in de gemeente Staphorst. Hij vertelde haar onder meer dat er een aantal mensen in de gemeente heel ernstig ziek zijn: ”En het had zo gemakkelijk voorkomen kunnen worden”, vertrouwde hij de journalist toe, doelend op vaccinatie. ”Ze durven niet. Ze zijn bang voor God. Ze wantrouwen de overheid. Er zijn hier mensen die denken dat het vaccin van speciaal gekweekte embryo’s wordt gemaakt. Ze denken dat er een chip in zit en dat we over vijf jaar allemaal zullen sterven.” Waar staat ‘er zijn hier mensen’, lezen veel mensen getuige de reacties op social media blijkbaar ‘heel Staphorst’
Overigens ging CIP.nl eerder de straat op in onder meer Amsterdam, Urk én Staphorst om mensen te spreken over vaccineren. Bekijk die beelden hieronder.
Coronamaatregelen terug voor Staphorst?
De situatie op Staphorst zorgt voor veel vragen. Dat er bovengemiddeld veel besmettingen en ziekenhuisopnames zijn, is een feit. Dat dit in een gemeente is waar de vaccinatiegraad laag ligt, lijkt geen toeval te zijn. De vraag die daaruit voortkomt is of er in dergelijke gemeentes geen andere maatregelen getroffen kunnen worden. Zo is de anderhalve meter afstand in Nederland afgeschaft vanwege het feit dat een aanzienlijk deel van het land zich heeft laten vaccineren. Is het dan geen goed idee om deze regel weer terug in te voeren in gemeenten waar de vaccinatiegraad laag ligt? Een gemeente zoals Staphorst dus?
Dat is in ieder geval wel wat Ina Kuper vindt. In gesprek met het Reformatorisch Dagblad raadt ze mensen met klem aan zich te laten vaccineren: ”Het zou voor niet-gevaccineerde mensen ook een gewetenszaak moeten zijn dat de zorg voor anderen in het gedrag komt”, antwoordt Kuper als haar gevraagd wordt of ze zich voor kan stellen dat niet-gevaccineerde gewetensbezwaarden zich onder druk gezet voelen. ”Als mensen zich echt niet willen laten inenten tegen Covid, raad ik ze aan om 1,5 meter afstand te houden en de hygiëneregels in acht te nemen.”
Ze is niet de enige die hiervoor pleit. Zo stelde epidemioloog Arnold Bosman eerder dat het verstandig is om de coronamaatregelen op de Biblebelt weer terug in te voeren vanwege het oplopend aantal besmettingen. Daarbij kan gedacht worden aan de anderhalve meter afstand, het dragen van mondkapjes in de horeca en op scholen en het verplicht laten testen van schoolgaande kinderen. Arnold Huijgen stelde al dit geen goed idee te vinden: ”Er is een voortdurende focus op de Biblebelt. Urk heeft de laagste vaccinatiegraad en ook de laagste besmettingscijfers. En dat laatste hoor je dan weer niet. Ik denk dat we moeten oppassen voor stigmatiseren, wat met de Biblebelt heel erg veel gebeurt. Dit gaat ten koste van het draagvlak.”
Arie den Ouden, fractievoorzitter van de SGP in Staphorst, stelde dinsdagavond bij de talkshow Op1 dat extra maatregelen voor niet-gevaccineerden wat hem betreft prima zijn. Hij zat in het programma om uit te leggen waarom hij zich niet heeft laten vaccineren: “Als bedacht wordt dat niet-gevaccineerden strengere regels zouden moeten volgen, denk ik dat wij ons daaraan zouden moeten onderwerpen. Hij stelde zelfs zijn ziekenhuisbed af te willen staan aan bijvoorbeeld een kankerpatiënt die dat nodig heeft. Lees daar hier meer over.
Overigens worden er in Staphorst zelf al tal van maatregelen genomen genomen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Zo greep de eerder genoemde Hersteld Hervormde Kerk in door het aantal kerkgangers flink terug te schroeven. Dit ondanks het feit dat het oplopende aantal besmettingen niet aan kerkdiensten te koppelen is. GGD IJsselland meldde namelijk eerder dat het overgrote merendeel van de besmettingen in de familiekring plaatsvindt. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat er veel grote gezinnen in Staphorst wonen. Wanneer één lid van het gezin besmet raakt, is de kans groot dat ook ander leden van het gezin het coronavirus krijgen. De Hersteld Hervormde Kerk maakte bekend ook andere voorzorgsmaatregelen te nemen.
Storm aan reacties
In de (sociale media) reacties op de ontwikkelingen in Staphorst is de storm in ieder geval alweer losgebarsten. Daarbij komen soms dezelfde soort reacties voor als in het begin van de coronacrisis, toen mensen uit Staphorst niet naar hun werk of stage mochten komen of zelfs niet welkom waren in winkels als ze naar de kerk waren geweest. Er zijn tal van hatelijke reacties richting Staphorst, de kerk en God te vinden. Er wordt zelfs voorgesteld om niet-gevaccineerden hulp in het ziekenhuis te weigeren als ze corona krijgen. Dat laatste is wat Kuper betreft overigens geen optie. In gesprek met het Reformatorisch Dagblad stelt ze dat er voor iedereen plaats is in het ziekenhuis en dat de vaccinatiestatus van een patiënt geen criterium is om hem/haar al dan niet op te nemen.
Conclusies op basis van cijfers
Blijft de vraag nog open staan: is Staphorst echt een enorme brandhaard waar extra maatregelen genomen zouden moeten worden? Of wordt er vooral een overdreven focus op de christelijke gemeente gelegd in een zoektocht naar zondebokken? Inmiddels is er deze week een persoon uit Staphorst aan corona overleden. De cijfers laten zien dat waakzaamheid zeker nodig is in Staphorst. En dat is ook precies wat onder meer de Hersteld Hervormde Kerk ter harte neemt door tijdig in te grijpen. Tegelijkertijd doet de veelvuldige aandacht van (social) media soms voorkomen alsof er in Staphorst Bergamo-achtige toestanden plaatsvinden. De horrorbeelden van deze Italiaanse plaats, waar het coronavirus keihard toesloeg, zijn echter op geen enkele manier te vergelijken met wat er in Staphorst plaatsvindt. Wie angst, onderbuikgevoelens en automatische reflexen opzij zet, kan voorzichtig conclusies proberen te trekken op basis van de cijfers. En dat geldt voor beide kanten.
Die cijfers laten zien dat er gedurende de gehele coronacrisis 22 mensen in Staphorst zijn overleden aan het coronavirus. Deze week overleed er een persoon uit Staphorst aan corona. Het laatste sterfgeval daarvoor was begin juni. Er liggen in totaal 23 patiënten met corona in het Isala-ziekenhuis in Zwolle, waarvan de helft afkomstig is uit Staphorst. Vijf van de patiënten liggen op de intensive care, waarvan twee mensen uit Staphorst. Dagelijks worden er in Zwolle 4 à 5 nieuwe patiënten met corona opgenomen, die gemiddeld twee weken in het ziekenhuis verblijven. Vrijwel alle ziekenhuispatiënten zijn oudere mensen of er is sprake van onderliggend lijden.
We kunnen enerzijds concluderen dat de (dodelijke) ernst van de corona-brandhaard in Staphorst op dit moment een stuk minder is dan veel media en mensen doen voorkomen. Ook de zorgdruk die in het Isala-ziekenhuis is ontstaan lijkt slechts gedeeltelijk met coronapatiënten te maken te hebben (en daar weer een gedeelte van met ongevaccineerde Staphorsters).
Anderzijds is de gemeente met een lage vaccinatiegraad wél oververtegenwoordigd in het ziekenhuis en is er deze week dus weer iemand overleden. Daarmee wordt de stelling dat niet-gevaccineerden een grotere kans hebben op een ernstig verloop van corona onderschreven. Bovendien kan dat op termijn wel degelijk grotere problemen in de zorg opleveren.
Dit artikel is inegraal overgenomen van de website van het Christelijk Informatie Platdorm.
U kunt de website vinden ionder de volgende URL; www.cip.nl. Warm aanbevolen.
