Hersenchirurgie is van alle tijden, zo blijkt maar weer na een archeologische vondst in Israël. Daar is een 3.500 jaar oude schedel gevonden waar indertijd op is geopereerd. Vermoedelijk gaat het om de herseningreep trephination, aldus de archeologen die het skelet aantroffen. Het gaat om een vondst in een graf uit de Bronstijd in Tel Megiddo. De man is vermoedelijk binnen een paar uren of dagen na de operatie gestorven.
Snijden in schedel
De opgegraven resten komen uit de vijftiende eeuw voor Christus en zijn van twee broers die destijds in Israël leefden. Een van hen onderging een trephination, een soort schedeloperatie. Daarbij werd er een gat in het schedelbot gesneden. De schedel van de oudste broer heeft een vierkant gat van circa dertig millimeter op het voorhoofdsbeen. Trephination werd gebruikt om druk in de schedel te verlichten of voor de behandeling van epilepsie en sinusitis.
Oude vorm
“We hebben bewijs dat trephination al duizenden jaren deze universele, wijdverspreide vorm van chirurgie is,” aldus Rachel Kalisher van het Joukowsky Institute for Archaeology and the Ancient World. “Maar in het Midden-Oosten zien we het niet zo vaak. Er is slechts ongeveer een dozijn aan voorbeelden van trephination in deze regio. Ik hoop dat het toevoegen van meer voorbeelden ons inzicht in de medische zorg en de culturele dynamiek in oude steden in dit gebied zal verdiepen.”
Ziektes
Beide skeletten vertonen symptomen van langdurige ziektes. Dat de broers het zo lang hebben uitgehouden is mogelijk te verklaren omdat ze tot de elite moeten hebben behoord. Zodoende zouden ze zichzelf betere zorg hebben kunnen veroorloven dan hun gewone tijdgenoten. Uit DNA-onderzoek blijkt dat de twee broers zijn van elkaar.
Botafwijking
De jongste broer stierf volgens de wetenschappers in zijn puberjaren of als adolescent. Hoogstwaarschijnlijk is hij gestorven aan een besmettelijke ziekte als lepra of tuberculose. De oudere broer had een extra kies. Dat leidt mogelijk naar een genetische aandoening zoals cleidocraniale dysplasie. Dat is een botafwijking, waarbij vergroeiingen van bepaalde botten ontstaan of sommige botten, zoals het sleutelbeen, zelfs ontbreken.
Buitenaards
De onderzoekers kunnen echter niet zeggen waarom de oudere broer een hersenoperatie nodig had. Ongeacht van de reden voor zijn ingreep, stierf de man binnen een aantal uren of dagen erna. Er is namelijk geen botgenezing aan de schedel te zien, aldus de wetenschappers en archeologen. Al in Mesopotamië kwam trephination voor. Uit teksten van toen blijkt dat de operatie genezend zou zijn geweest voor ‘bovennatuurlijke of buitenaardse aandoeningen’.
Bronvermelding:
Datum: 27-02-2023
Auteur: Redactie
Beeld: Wellcome Collection, YW036862L
Website: Jonet.nl
