Rosh HaShana is het Joods nieuwjaar en valt in het najaar. Waarom valt Joods nieuwjaar op een andere dag dan ons nieuwjaar? Waarom wensen Joden elkaar een ‘goed en zoet’ nieuw jaar? En bestaat RosH HaShana ook uit oliebollen en vuurwerk?
In de zevende maand, op de eerste der maand zult gij een rustdag hebben, aangekondigd door bazuingeschal, een heilige samenkomst. – Leviticus 23:23-25
Het is vroeg in de ochtend, de zon heeft haar gezicht nog niet laten zien en jij ligt nog heerlijk met jouw kussen te kroelen als de wekker afgaat. Wat doe je dan op dat moment? Ik zal eerlijk bekennen dat ik niet zo dol ben op wekkers. Het liefst laat ik hem nog tien keer doorsluimeren en met een gestreden kreet geef ik mij na drie kwartier eindelijk over. Misschien herken jij jezelf wel een beetje in dit scenario. Die koffie is dan echt wel nodig om jouw weg naar school of werk te overleven.
Gods alarmcentrale
Wist je dat God eigenlijk ook een soort wekker heeft? Geen wekkerradio of een ‘wake up light’. Nee, Gods wekker en alarm is de shofar. De shofar is een ramshoorn en komt meerdere keren in de Bijbel voor. Hij heeft een belangrijke rol binnen één bepaald Bijbels feest en dat is Rosh HaShana. Rosh HaShana wordt in de Bijbel in Leviticus 23 als Yom T’roe’ah (‘dag van het bazuingeschal) beschreven en is het feest voor het Joods nieuwjaar.
Geboortedag van Adam en Eva
Rosh HaShana wordt gevierd op de eerste en de tweede dag van de Joodse maand Tishri. De rabbijnen leren dat Rosh HaShana de geboortedag van het universum is en de dag waarop Adam en Eva zouden zijn geschapen. Op deze dag zul je zeker de shofar niet missen en wordt er lekker gegeten, is er veel vreugde en worden er appels in de honing gedoopt. Men wenst elkaar dan ook een ‘zoet nieuw jaar’! Maar deze vreugde heeft ook een keerzijde. Want al is de honing nog zo zoet, het wordt gemaakt door stekende bijen. Zo roept Rosh HaShana op om tot inkeer te komen en om ‘steken’ om te zetten in zoete honing.
Bekering
Eén van de belangrijkste geestelijke processen binnen het jodendom die bij Rosh HaShana van start gaan is het doen van t’shoeva (inkeer/bekering). Zelfonderzoek en bekering vormen voor het jodendom geen moeilijk grijpbaar geestelijk proces, want het gaat vaak om hele concrete dingen. Om hier uiting aan te geven zullen Joden op Rosh HaShana uit de Thora lezen en zich hullen in gebed. In dat gebed vragen zij God of Hij hun zonden wil vergeven.
Met het vers ‘U zult de zonde in de diepte van de zee werpen’ in het hart werpen Joden broodkruimels (als symbool voor de zonde) in de zee. Rosh HaShana is in dit alles pas het startschot van een langere periode van schuldbelijdenis en inkeer. Deze dag leidt uiteindelijk naar de meest heilige dag op Gods kalender: de Grote Verzoendag (Yom Kippoer). De dag waarop de hemelse rechtbank zich uiteindelijk zal sluiten.
De Shofar op Joods Nieuwjaar
Maar wat voor rol heeft de shofar dan in deze periode? De shofar roept Joden op om alles in het werk te stellen om de schade te herstellen die hij als mens heeft aangericht. Het woord ‘shofar’ heeft dezelfde wortel als het Hebreeuwse woord voor verbeteren: ‘l’sappèr’. Het is een oproep om de Koning te dienen in een rechtvaardig leven.
Het is dan ook geen toeval dat koning David, ondanks zijn zonde, als rechtvaardig werd gezien en met een hoorn is gezalfd. Daarentegen is koning Saul met een kruik van een levenloos materiaal gezalfd. Toch was deze zalving met de hoorn pas mogelijk op het moment dat het dier stierf. Zo dient de Yetser Ha’ra (slechte/zondige natuur) van de mens eerst te sterven om in het Boek des Levens ingeschreven te worden.
Snoeien
Als de shofar klinkt dan is dat voor Joden een oproep om hun hart om te ploegen en om zich te ontdoen van de rotte vruchten. Dit snoeien, plukken en verbranden maakt dat zij tot rijpe volwassenheid kunnen komen, de zegeningen zichtbaar worden en de winst geteld kan worden. Daarnaast geloven Joden ook dat de uiteindelijke verlossing en het herstel gepaard gaan met het blazen van de shofar bij de komst van de Messias. Onder bazuingeschal zal Hij Zijn uitverkorenen bijeenroepen (Mattheüs 24:31) en de Heere zal neerdalen uit de hemel (1 Tessalonicenzen 4:16).
Rabbi Maimonides en Paulus zeiden: “Ontwaak, gij slapers, uit uw slaap! Schud jezelf, gij sluimeraars, uit uw sluimering!” Laten wij als joden en christen waakzaam zijn voor Gods ‘wekker’ om de klank van de shofar te herkennen. Met deze gedachte kan ik jullie niets anders dan ‘L’shana tovah tikatev v’tichatem’ toe wensen: moge u/jij ingeschreven en bezegeld worden voor een goed nieuw jaar!
