De formatie in Israel kan beginnen: president Rivlin stuurt aan op een regering met een gelijkwaardige machtsverhouding tussen Likoed – de partij van Netanyahu – en de rivaliserende partij Kachol-Lavan van Benny Gantz.
De verkiezingsuitslagen in Israel geven de partijen eigenlijk maar één optie in de formatie: een eenheidsregering waarin zowel Netanyahu’s Likoedpartij als politieke aartsrivaal Kachol-Lavan (Blauw-Wit) zitting. Kachol-Lavan werd vorige week dinsdag nipt de grootste met 33 zetels, Likoed heeft er 32. Samen hebben ze dus genoeg voor een meerderheid van de in totaal 120 zetels in de Knesset. De formatie in Israel kan beginnen nu president Rivlin zijn formele formatie-opdracht heeft gegeven. Hij geeft Netanyahu het initiatief en stuurt aan op een eenheidsregering.
Gedeelde macht
Zo’n coalitie zou een gelijkwaardige machtsdeling moeten hebben, meent Rivlin. Hiertoe moet de functie van vice-premier meer officiële bevoegdheden krijgen. Dat zit zo: in Israel staat de premier officieel boven de andere ministers. Dat is dus anders dan in Nederland, waar de minister-president ‘primus inter pares’ – de eerste onder zijn gelijken – is. Als de Israelische premier zijn ontslag aanbiedt, betekent dat ook het einde van de regering en moeten er nieuwe verkiezingen komen.
Corruptieaanklacht
Dat is een probleem met het oog op de corruptieaanklacht jegens Netanyahu. Benny Gantz – de voorman van Kachol-Lavan – wil namelijk pertinent niet in een coalitie stappen onder premier Netanyahu als die formeel zou worden aangeklaagd. Door de functie van vice-premier belangrijker te maken, zou Netanyahu met verlof kunnen gaan op het moment dat er een officiële aanklacht tegen hem wordt geopend. Gantz zou in dat geval als vice-premier zijn taken kunnen waarnemen, zodat er geen nieuwe verkiezingen hoeven te komen.
Pariteit
Rivlin gebruikt in zijn formatieopdracht de term “paritetisch” – een term die in Israel voor het eerst werd geïntroduceerd in 1984, toen er ook een links-rechtse eenheidsregering werd gevormd. Rivlin bedoelt dat er in de nieuwe coalitie pariteit moet bestaan tussen de deelnemende partijen – dat wil zeggen, de macht wordt gedeeld. De term “paritetisch” heeft overigens zijn oorsprong in de 17e eeuw, toen er in het Zuid-Duitse stadje Ravensberg een lokaal bestuur kwam waarin protestanten en katholieken de bevoegdheden deelden. Zo’n zelfde model heeft Rivlin dus in gedachten voor Israel: Likoed en Kachol-Lavan moeten de bevoegdheden delen in een coalitie waarin geen van beide partijen de boventoon voert.
Waarom Netanyahu?
De logische vraag is natuurlijk: waarom heeft Rivlin Netanyahu voorgedragen als formateur (en beoogd premier) terwijl diens Likoed niet de grootste partij is? Het antwoord ligt in de politieke “blokken” in de Knesset: Netanyahu heeft de steun van 55 Knessetleden, namelijk de fractie van zijn eigen Likoed, het rechts-religieuze Jamina en de ultraorthodoxe partijen Shas en Verenigd Torah Jodendom. Gantz is de leider van de grootste partij, maar krijgt op de linkerflank steun van 54 Knessetleden. Dat is inclusief tien leden van de Arabische Lijst – maar die hebben aangegeven dat ze, hoewel ze Gantz prefereren als premier, niet in een coalitie zullen stappen. Met andere woorden: geen van beide partijleiders heeft genoeg steun voor een meerderheid, maar Netanyahu geniet in de Knesset net wat meer steun dan zijn rivaal.
– – – – –
Bronvermelding
Datum: 26-09-2019
Auteur: PAUL VAN DER BAS
Website: https://www.cidi.nl
– – – – –
