Zorg dat het strafhof goed werkt, aldus Bas Belder, Bert-Jan Ruissen en Kees van der Staaij van de SGP. Dus: niet jagen op democratieën maar optreden tegen gruweldaden.
President Trump tekende vorige maand een besluit over financiële sancties tegen, en reisbeperkingen voor het Internationaal Strafhof (ICC) en degenen die het hof helpen bij onderzoek naar personen in dienst van de Verenigde Staten en hun bondgenoten. Dit komt bovenop de reisbeperkingen die vorig jaar al waren opgelegd aan de aanklager van het Internationaal Strafhof, Fatou Bensouda, en enkele leden van haar staf.
In eerste instantie reageerden velen geschokt op het besluit van de Amerikaanse regering. Belangrijke landen, waaronder Nederland, hebben verklaringen afgelegd ter ondersteuning van het ICC. Minister van buitenlandse zaken Stef Blok gaf daarbij aan dat Nederland samenwerkt met het strafhof om manieren te vinden die de effecten van de mogelijke sancties verzachten.
In het licht van de wankelende wereldorde die sinds de Tweede Wereldoorlog werd opgebouwd, zijn deze bezorgde reacties op zich begrijpelijk. Internationale samenwerking in brede zin moeten we zeker op waarde schatten. Toch is het tijd voor de landen die aangesloten zijn bij het hof om inhoud te geven aan de term ‘ondersteuning’. Ondersteuning betekent niet dat lidstaten elk initiatief van het hof en de aanklager zouden moeten aanvaarden en automatisch steunen. Dit is te gemakkelijk en zal contraproductief werken.
Binnen het mandaat
Echte steun vereist dat lidstaten adviseren en ervoor zorgen dat de werkzaamheden van het strafhof in overeenstemming zijn met zijn mandaat: een einde maken aan het ongestraft blijven van de daders van de ernstigste internationale misdrijven in gevallen waar de juridisch bevoegde staat daartoe niet in staat is. Bij deze misdrijven moet gedacht worden aan misdaden tegen de menselijkheid, genocide, oorlogsmisdaden en agressie.
Nederland is een van de grootste voorstanders van het Internationaal Strafhof. De waarden waarvoor het internationaal gerecht staat, zijn verankerd in onze cultuur. Nederland is daarom ook het gastland van het hof. Dit privilege houdt tegelijkertijd een bijzondere verantwoordelijkheid in jegens het ICC en een bijzonder belang in het succes van het hof. Hoe verleidelijk het ook is om het Amerikaanse besluit af te wijzen als een nieuwe sanctie van de regering-Trump, de waarheid is dat de kritiek op het strafhof door beide grote partijen in de Amerikaanse politiek wordt gesteund. Bovendien wordt die gedeeld door veel andere landen en internationale actoren.
Kritiek op selectie van zaken
De meeste kritiek heeft betrekking op de selectie van zaken door het ICC en op zijn poging om niet-lidstaten aan te pakken. Het betreft daarbij landen die niet akkoord gingen met de bevoegdheden van het strafhof, en ook landen die beslist een sterk en onpartijdig rechtsstelsel kennen, met de mogelijkheden en de capaciteiten om onderzoek en strafvervolging te doen.
Echte steun aan het hof vereist daarom dat staten de zorgen die ten grondslag liggen aan de Amerikaanse acties, serieus nemen, er aandacht aan schenken en met het strafhof samenwerken om deze zorgen serieus te nemen.
Lidstaten moeten van het strafhof eisen dat het zich aan zijn oorspronkelijke mandaat houdt en zaken grondig oppakt waarin het daadwerkelijk een verschil kan maken in plaats van te gaan jagen op democratieën met een sterk rechtsstelsel zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Israël en andere landen waarop het ICC nu zijn vizier richt.
Het zou zich veeleer moeten concentreren op bijvoorbeeld de berechting van gruweldaden van IS tegen yezidi’s en christenen, de misdaden van het Noord-Koreaanse regime tegen de eigen burgerbevolking, of de massale vervolging van Oeigoeren en christenen in China.
Geloofwaardigheid op het spel
Een ander punt van kritiek, die de betalende lidstaten zou moeten verontrusten, zijn de hoge uitgaven en kosten van het hof en de lage slagingspercentages van zaken. Bij het strafhof werken meer dan 900 werknemers, het heeft een totaal budget van meer dan 1,5 miljard dollar wat slechts vier veroordelingen voor ernstige internationale misdrijven opleverde in de bijna twintig jaar dat het hof bestaat.
Landen moeten ervoor zorgen dat het ICC vermijdt zaken op zich te nemen met een zeer twijfelachtige juridische en feitelijke basis, waarbij de kans op het starten van daadwerkelijke rechtszaken op zijn best klein is. Er bestaat grote bezorgdheid dat de voortzetting van de behandeling van dit soort zaken, zoals de onderzoeken in Afghanistan, Irak en de Palestijnse gebieden, de reputatie van het hof zullen schaden. Bovendien heersen er zorgen dat dit de inspanningen om een universele rechtsgang te bereiken in gevaar brengen en de geloofwaardigheid en toekomst van het strafhof zelf op het spel zal zetten.
Een pragmatische aanpak is thans geboden om het Internationaal Strafhof te laten slagen in zijn doelstelling. Het is aan hen die zich om het ICC bekommeren, er ook voor te zorgen dat het hof deze weg bewandelt. Met het lopende evaluatieproces en de verwachte veranderingen in het kantoor van de aanklager is nu het moment gekomen om een hervorming te eisen. Die moet ervoor zorgen dat de werkzaamheden van het strafhof in overeenstemming zijn met zijn oorspronkelijke mandaat en huidige capaciteiten.
Dit is de enige zinvolle manier waarop landen het hof kunnen steunen en het is de enige manier om ervoor te zorgen dat het ICC zijn doelen kan bereiken en internationale gerechtigheid kan nastreven, zowel op de korte als lange termijn, omwille van de slachtoffers van massale gruweldaden en de mensheid als geheel.
Bas Belder was tot 2019 SGP-lid van het Europees Parlement, Bert-Jan Ruissen is nu lid van het Europees Parlement namens de SGP, en Kees van der Staaij is fractievoorzitter van de SGP in de Tweede Kamer.
Lees ook:
Washington ligt op ramkoers met het Internationaal Strafhof
President Trump drijft het conflict met het Internationaal Strafhof in Den Haag op de spits. De Nederlandse regering maakt zich zorgen.
Het rommelt bij het Internationaal Strafhof
Het Internationaal Strafhof kampt met een gebrek aan succesvolle vervolgingen, organisatorische problemen, geldtekorten en morrende rechters, die meer salaris eisen. “Dit is extreem gênant.”
‘Genocide of niet, het is vreselijk wat er gebeurt’
Eerst hoorden we over de kampen”, klinkt het in BBC News Night. “Honderdduizenden mensen, opgesloten, en gevoed met propaganda.” Op het YouTubekanaal van de Britse zender is meer te horen over het nieuws uit China van afgelopen maand. Onderzoek van persbureau AP wees uit dat gedwongen abortussen, sterilisatie en anticonceptie aan de orde van de dag zijn in de westelijke regio Xin-jiang, waar de islamitische Oeigoeren te maken hebben met Chinese geboortepolitiek.
Bronvermelding:
Datum: 22-07-2020
Auteur:
Beeld: Dagblag Trouw
Website: www.trouw.nl
