Het was even spannend wie de Libris Geschiedenis Prijs zou krijgen. Er stonden vijf sterke titels op de shortlist. Het werd ‘Liever dier dan mens’ van Pieter van Os. Een onwaarschijnlijk maar toch waargebeurd verhaal. Een Joods meisje dat als pleegkind in een nazigezin wordt opgenomen. Met haar blonde haren en haar blauwe ogen kon ze makkelijk voor een Pools volksmeisje doorgaan. Het is een overlevingsverhaal, tegen een achtergrond van heel veel Poolse en Duitse geschiedenis van rond de Tweede Wereldoorlog. Het is letterlijk levende geschiedenis. De hoofdfiguur uit het verhaal leeft nog.
Oktober is de maand van de geschiedenis. ‘Ontdek gisteren. Begrijp vandaag’, is het thema. Willem Bilderdijk (1756-1831) ging in zijn beroemd geworden spreuk nog een stapje verder. ‘In ‘t voorleden, ligt het heden, In het nu, wat worden zal.’ Een historicus is een naar het verleden gekeerde profeet. Alleen vanuit het heden denken maakt bijziende. Je hebt het verleden nodig om het nu te begrijpen en iets van de toekomst te ontwaren.
In deze maand van de geschiedenis verscheen er ook een rapport over zeer recente geschiedenis. Afgelopen maandag bracht Human Rights Watch een rapport uit over de situatie in Noord-Korea. Het Reformatorisch Dagbladvan afgelopen vrijdag berichtte erover. In Noord-Korea is hetzelfde intensieve kwaad werkzaam als in de Tweede Wereldoorlog. De mensen worden er met geweld onderdrukt. Gevangenen ondergaan verschrikkelijke straffen. De honger is het zwaarst. ‘Ze laten je creperen van de honger, waardoor je gek wordt. Je bestaat alleen nog maar, wordt als een dier en kunt niet meer rationeel denken.’ Christenen worden extra bruut behandeld. ‘Connecties hebben met christenen wordt gezien als een ernstige politieke kwestie.’
Over Noord-Korea heb ik ook boeken. Ik betrap mezelf erop dat het me veel meer moeite kost om deze boeken te lezen dan de geschiedenisboeken over vijfenzeventig jaar geleden. Het is nog zo angstig dichtbij. Het gebeurt nu, in mijn tijd. Het is nog steeds gaande. Het voelt als verraad om deze boeken te lezen en vervolgens over te gaan tot de orde van de dag. Het schreeuwt om een reactie. Wegkijken mag niet.Er is niets in onze mensengeschiedenis achter de rug. Alles keert telkens terug. In Noord-Korea gebeurt het nu, op dit moment en morgen en overmorgen. Maar ook de Jodenhaat ligt altijd op de loer. Het gaat steeds door. Waarom leren we niet van het verleden? Waarom doorzien we de dingen niet? Zo vindingrijk is de boze toch ook weer niet. Het is altijd hetzelfde liedje. In Polen was er direct na de oorlog alweer een grote pogrom. De Joden werden ervan beschuldigd een Pools kind te hebben ontvoerd. Het is de weerklank van de eeuwenoude beschuldiging dat de Joden rond Pesach kinderen van christenen slachten. En nu in oktober 2020 is daar op het Binnenhof weer een soort echo van te horen: ‘Kinderverkrachters!’
Bronvermelding:
Datum: 27-10-2020
Auteur: Hans Frinsel
Website: www.zaut.org
