In onderstaand opiniestuk ergert journalist Hans Knoop zich aan een artikel van schrijver en regisseur Dimitri Verhulst, verschenen in de krant De Morgen. Knoop schuwt de grote woorden niet en noemt Verhulst een “rabiate en onvervalste recht-voor-zijn-raap antisemiet”. Knoop, een minzaam man die zichzelf als links-progressief omschrijft, pleit zelfs voor een strafrechterlijke vervolging en stelt: “Columnisten staan niet boven de wet, antisemitisme is strafbaar.”

“Laat ik beginnen met was losse opmerkingen. Ik behoor niet tot het licht geraakte type die achter elke boom een antisemiet vermoedt en heb in 55 jaar internationale journalistiek het nodige eelt op de ziel gekweekt.

Evenmin voel ik mij persoonlijk aangesproken als mensen kritiek op het beleid van de Israëlische regering uiten. Het uitoefenen van kritiek op het beleid van een staat en regering is volstrekt legitiem.  En kritiek waar ik het niet mee eens ben is niet noodzakelijkerwijze illegitiem, laat staan antisemitisch.

Voltaire

Het probleem is echter om exact piketpaaltjes te kunnen plaatsen waar legitieme kritiek ophoudt en demonisering begint. Wat voor de een nog net aanvaardbaar is kan voor een ander een brug te ver zijn. Niemand kan die scheidslijn scherp trekken. Polemieken over de vraag of bepaalde kritiek op Israël nu net wel of net niet de grens van het toelaatbare heeft overschreden zijn aan de orde van de dag. Zelf behoor ik (in alle bescheidenheid) tot het gilde van tolerante en liberale journalisten en opiniemakers. Ik zou niet snel iemand het spreken of schrijven willen verbieden en sta in de traditie van Voltaire die ooit tegen een opponent zei dat hij 100 procent met hem van mening verschilde, maar zijn leven wilde geven voor het recht van de opponent om in vrijheid zijn verkeerde standpunten uit te dragen.

Maar zover als Voltaire kunnen we in onze gereglementeerde samenleving niet gaan. België kent geen equivalent van het Amerikaanse First Amendment.

In de VS staat het eenieder vrij te zeggen wat hij wenst. Niemand kan er worden vervolgd voor het uiten van zijn mening, ook al is die nog zo kwetsend voor zelfs hele bevolkingsgroepen. Trump zou ook voor zijn racistische opmerkingen als ambteloos burger niet vervolgd kunnen worden. De KKK kan in de VS nog steeds vrijelijk de suprematie van het blanke ras blijven uitdragen en jaarlijks marcheren in Chicago nog steeds neo- Nazi’s onbeschaamd over de straten. Negentig procent van de neo- Nazi lectuur die wereldwijd wordt verspreid is afkomstig uit de VS.

In Europa is de vrijheid van meningsuiting en drukpers daarentegen begrensd door de wet. Er bestaat geen vrijheid om anderen te beledigen. Dat betekent dat overtreders voor het gerecht kunnen worden gedaagd en zelfs vrijheidsstraffen opgelegd kunnen krijgen.

Grijze zone

Maar ook hier is een groot grijs gebied. In Nederland wordt politicus Wilders strafrechtelijk vervolgd omdat hij zijn partijgenoten liet scanderen dat zij minder Marokkanen in hun land wensten. Dat werd door de Marokkaanse gemeenschap als bedreigend en ophitsend ervaren. Wilders werd zonder strafoplegging veroordeeld en is tegen het vonnis in beroep gegaan.

Vanwaar deze lange aanloop? Afgelopen dagen heb ik mij beziggehouden met een in (Vlaams dagblad) De Morgen verschenen column van auteur Dimitri Verhulst.

In die column stapelt de schrijver de ene na de andere antisemitische aantijging op elkaar. Letterlijk van Mozes tot aan het Israël van Bibi Netanyahu.

Joden als doelwit

Let wel; Verhulst richt zijn gifpijlen op Joden als volk. Niet op Israëli’s, maar op Joden!

Doorgaans worden we geconfronteerd met een meer versluierde vorm van antisemitisme die wordt verpakt als antizionisme. Zionisme wordt gedemoniseerd en Israël veelal gelijkgesteld aan Nazi-Duitsland of op zijn best aan het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregiem. Achter dat schild kan men Joden kwetsen maar toch hypocriet ontkennen antisemiet te zijn. Ze beweren niets tegen Joden, maar alleen tegen Israël en zionisten te hebben.

Volgens de International Holocaust Remembrance Alliance is het maken van vergelijkingen met Nazi’s of Apartheid zondermeer als antisemitisch te kwalificeren. Tal van landen hebben de antisemitisme definitie van de IHRA overgenomen en zullen die integreren in hun wetboek van strafrecht. In landen waar dat nog niet gebeurd is wordt rechters door regeringen geadviseerd beschuldigingen van antisemitisme tegen de achtergrond van voornoemde definitie te beoordelen.

Maar om vast te stellen of Verhulst zich in zijn column schuldig aan antisemitisme heeft gemaakt heeft men die definitie niet nodig. Verhulst heeft immers als de eerste columnist in Vlaanderen het schild thuis gelaten.

Hij drukt zich uit als een rabiate en onvervalste recht-voor-zijn-raap antisemiet.

Het beledigen van volksgroepen is een strafbaar feit en als dat binnen de EU zonder gevolgen kan blijven zijn Joden terug in de dertiger jaren en is het zaak de gepakte koffer klaar te hebben staan.

Vervolging

Daarom ben ik van mening dat de Belgische strafrechter duidelijk piketpaaltjes dient te plaatsen zodat Joden weten waar de grens ligt en welke rechtsbescherming zij nog genieten. Dat impliceert dat ik als journalist en verdediger van het vrije woord van oordeel ben dat er tegen Verhulst aangifte bij het parket dient te worden gedaan of dat justitie Verhulst ambtshalve zou moeten vervolgen. Het laatste woord is in dat geval aan de rechter.

Een geheel andere vraag is of ook actie zou moeten worden ondernomen tegen de krant De Morgen. Is ook het faciliteren van antisemitisme geen strafbaar, of op zijn minst ernstig laakbaar feit? Een fatsoenlijk medium biedt toch geen platform aan rabiaat antisemitisme!

Ik kijk daar als journalist iets genuanceerder tegen aan.

Linkse signatuur

De Morgen is geen bewonderaar van de regering Netanyahu. De krant heeft een linkse signatuur en links heeft zich helaas de laatste decennia tegen Israël gekeerd. Tot 1967 was Israël daarentegen de darling van de internationale sociaaldemocratie. Het kan verkeren, zei ooit Bredero!

Maar links is deel van het politieke spectrum en zozeer als een journalistiek medium het recht heeft Israël te bewonderen, heeft het evenzeer het recht dat land verwijten te maken. Daarmee wordt het nog geen Vlaams equivalent van Der Stuermer. Dat alles laat onverlet dat ik van oordeel ben dat de redactie de column van Verhulst zou hebben moeten weigeren omdat hij op onvervalste en ontoelaatbare wijze Joden op antisemitische wijze viseert en beledigt.

Het veelal gehoorde argument in journalistieke kringen dat een columnist niet noodzakelijkwijze de mening van de krant reflecteert betekent niet dat men alles van zo iemand maar dient te publiceren. Ook ben ik bekend met de tucht en strafrechtelijke jurisprudentie binnen de EU over de vrijheid die een columnist moet worden geboden.

Die vrijheid gaat verder dan voor niet-columnisten geldt. Maar dat betekent niet dat columnisten boven de wet staan. Antisemitisme is strafbaar. Voor Verhulst in niet mindere mate dan voor zijn buurman.

Screening

Vooralsnog houd ik het erop dat de column niet of onvoldoende is gescreend door de redactie en bij wijze van routine in de krant terecht is gekomen. Daar hoeft geen primaire boosaardigheid of conspiratie aan ten grondslag te hebben gelegen. Ik weet als geen ander hoe stukken soms in de krant terecht komen zonder dat daar beleid aan ten grondslag lag. Een tweetal maanden geleden publiceerde de New York Times een zondermeer antisemitische cartoon van een freelance cartoonist. De redactie werd bedolven onder de kritiek en opzeggingen van abonnementen.

De hoofdredactie bood echter in de krant op royale wijze verontschuldigingen voor de cartoon aan. Hij was er eenvoudigweg door heen geglipt en dat kan gebeuren.

Ruim een jaar geleden gebeurde iets soortgelijks in de Süd Deutsche Zeitung. De hoofdredactie ging ook daar (ongevraagd!) door het stof.

Het zou de redactie van De Morgen sieren het voorbeeld van deze twee kranten (waarlijk niet de onbeduidendste in de wereld!) te volgen. Als de (hoofd) redactie dat nalaat betekent dat niet dat de krant het antisemitische gedachtegoed van Verhulst zou delen of vergoelijken. Het betekent slechts dat het de krant aan historisch bewustzijn en empathie zou ontbreken en dat is voldoende reden om er voortaan alleen nog de vis in te verpakken.”

Vertegenwoordigers van de Vlaams-Joodse gemeenschap hebben inmiddels bij de politie een klacht ingediend tegen Verhulst.

Hans Knoop is gewezen Midden-Oostencorrespondent voor De Telegraaf, AVRO en VRT. Zijn prominente rol in de Nederlandse zaak Menten werd vertolkt in een succesvolle TV-serie zowel in Nederland als in België.

Bron: Joods Actueel België

Foto Dimitri Verhulst: Adobe Stock & Michiel Hendryckx CC