Rare ideeën en politieke partijen worden mainstream in West-Europa en brengen antisemitische opvattingen met zich mee, volgens een Israëlische studie die dinsdag wordt vrijgegeven en die een zorgwekkende convergentie van extreemrechtse en extreemlinkse haat aantoont.
“We zien de penetratie van extremen in de politieke mainstream”, zegt Adi Kantor, een van de auteurs van “Contemporary Antisemitism in the Political Discourse of Five Western European Countries: Germany, France, Britain, Spain, Ireland.”
De studie, een gezamenlijk project van het Instituut voor Nationale Veiligheidsstudies in Tel Aviv en het Joods Agentschap, bestudeerde uitingen van antisemitisme door politici en politieke partijen in de vijf West-Europese landen tussen eind 2019 en eind 2020. Het onderzoek houdt geen rekening met de piek in antisemitisme dat plaatsvond in Europa en de VS tijdens Israëls 11-daagse Operatie Guardian of the Walls tegen Hamas in mei 2021.
“We wilden proberen te begrijpen hoe dit fenomeen enerzijds wordt beïnvloed door diepe, wereldwijde trends en brede sociale trends, waar het wordt beïnvloed door lokale kenmerken, zoals islamisten in Frankrijk, rechts in Duitsland (voormalige Labour Party) leider Jeremy) Corbyn in het VK, en waar het wordt beïnvloed door onverwachte gebeurtenissen zoals het coronavirus of de ‘gele hesjes’-protesten in Frankrijk”, zegt INSS-onderzoeker Shahar Eilam, een voormalige hooggeplaatste IDF-inlichtingenofficier.
Het project onderzocht antisemitisme aan extreemrechts, dat vaak historische feiten verdraait, slachtofferschap claimt, de rol van zijn land bij de moord op joden tijdens de Holocaust ontkent en minimaliseert, en minderheden tot zondebok maakt, met name immigranten, moslims en joden.
Volgens de onderzoekers hebben extreemrechtse partijen in West-Europa zichzelf afgeschilderd als aanhangers van Israël en zelfs verdedigers van joden, terwijl partijleden uitingen van klassiek antisemitisme blijven gebruiken.
Ze onderzochten ook het antisemitisme van uiterst links, dat meestal wordt vermomd als kritiek op Israël.
Uit het onderzoek bleek dat de meest voorkomende uitingen van antisemitisme – gedefinieerd als ‘kwaadaardige houdingen en stereotypen’, ‘vergelijking tussen Israël en nazi’s’ en ‘ontkenning van het recht van het Joodse volk op zelfbeschikking’ – overweldigend geuit worden door politici op links.
Verontrustend is dat de onderzoekers een groeiende convergentie van links en rechts antisemitisme identificeerden, waarbij vergelijkbare berichten en symbolen door beide uitersten werden gebruikt.
“We moeten ons afvragen waarom”, zei Kantor. “Waarom hebben mensen die ooit centristen waren huizen gevonden in extreemrechtse en extreemlinkse posities?”
“Om extreem links en rechts te ontmoeten, moet er een bepaalde ruimte zijn die dit toelaat. Er moet een vacuüm in het midden zijn waardoor de twee randen elkaar kunnen ontmoeten.”
Haat in liberale democratieën
De onderzoekers kozen er om verschillende redenen voor om zich op West-Europa te concentreren. “Het is bijzonder interessant om te zien dat in de liberale democratieën – die gebaseerd zijn op vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, individuele rechten, mensenrechten, rechten van minderheden – we daar ontdekten hoe aanwezig antisemitisme is in het politieke discours”, zei Kantor. . “We vonden, in de landen waar je het niet zou verwachten, zeer productief antisemitisme van ambtenaren.”
Ze stelden ook vast dat Oost-Europa zijn eigen specifieke geschiedenis had die het antisemitische discours daar vormgeeft, en een apart onderzoeksproject zou zich op die landen moeten concentreren.
Uit de studie bleek dat er verschillende gemeenschappelijke kenmerken zijn in de vijf landen.
Over het hele continent worden Europeanen geconfronteerd met de economische, politieke, ideologische en sociale gevolgen van de COVID-19-pandemie. Vóór de lockdowns werd Europa gekenmerkt door polarisatie tussen aanhangers van de Europese Unie en haar eurosceptische tegenstanders. Hot-button-kwesties zoals vluchtelingen, minderheden en immigratie voedden “radicalisering, haat en de snelle en ongecontroleerde verspreiding van leugens, nepnieuws, geruchten en complottheorieën”, aldus de auteurs.
Andere elementen werden slechts in enkele van de landen in het onderzoek gevonden. Frankrijk en Duitsland, die in de Tweede Wereldoorlog onder nazi-controle stonden, worden beide geconfronteerd met pogingen om de geschiedenis van de Holocaust te herzien. In Spanje en Ierland, met hun minuscule joodse gemeenschappen, is het meeste antisemitisme gericht tegen Israël en joden in het algemeen.
In Duitsland worden volgens de studie Joden vaak beschreven als verantwoordelijk voor elk probleem en blijft het woord ‘Jood’ als een smet diep geworteld in het gewone spraakgebruik. Joodse instellingen staan onder zware beveiliging. Joden hebben vaak het gevoel dat wetshandhavers zich niets aantrekken van antisemitisme, en de last van het onderzoek ligt vaak bij de gemeenschap zelf.
Frankrijk, Europa’s grootste joodse gemeenschap, heeft te maken gehad met een aantal spraakmakende dodelijke terreuraanslagen door jihadistische groeperingen, waaronder de Islamitische Staat. Antisemitisme heeft de kop opgestoken in het discours rond de ‘gele hesjes’-protesten en in het COVID-19-debat. Aan de rechterkant is er een trend om de rol van Frankrijk bij het deporteren van Joden tijdens de Holocaust te ontkennen.
Het Brexit-debat is al jaren het dominante onderwerp in de Britse politiek, en antisemitisme was een veelvoorkomend kenmerk van het discours. In de afgelopen jaren kreeg de Labour-partij onder leiding van Jeremy Corbyn te maken met herhaalde onthullingen van antisemitisme van de kant van gekozen functionarissen en activisten, waardoor joden de partij moesten ontvluchten.
Spanje wordt geconfronteerd met “antisemitisme zonder joden”, aangezien bittere kritiek op Israël van links komt, vooral van de Podemos-partij. De extreemlinkse partij maakt nu deel uit van de regeringscoalitie.
Uit de studie bleek dat er niet veel antisemitisme is in Ierland, maar dat er een aanzienlijke vijandigheid is jegens Israël. De Israëlisch-Palestijnse kwestie wordt vaak gezien door het prisma van de Ierse strijd voor onafhankelijkheid van het VK, waarbij Israël de rol van de Britse bezetter speelt.
In al deze landen beweert bijna elke partij en politicus een partner te zijn in de strijd tegen antisemitisme, zelfs degenen die in antisemitische stijlfiguren handelen.
Een Europees probleem
De onderzoekers kwamen tot een aantal verontrustende conclusies.
Antisemitisme wordt gepolitiseerd, ontdekten ze, en wordt gebruikt als een politiek instrument tegen vijanden door degenen die het antisemitisme van hun bondgenoten negeren. De brede consensus tegen antisemitisme is gebroken in Europa, waarbij vermomde termen worden gebruikt om antiglobalistische boodschappen aan de rechterkant en anti-Israëlische sentimenten aan de linkerkant uit te drukken. Die marginale partijen komen in de politieke mainstream terecht en sluiten zich zelfs aan bij regeringscoalities.
Ze benadrukten dat de verantwoordelijkheid voor de bestrijding van deze uitingen van antisemitisme in de eerste plaats bij de landen ligt waar ze plaatsvinden en bij de EU.
Het is niet de taak van Israël om de strijd tegen antisemitisme in Europese landen te leiden, zei Eilam. “Allereerst, omdat het niet de verantwoordelijkheid van Israël is, het is de verantwoordelijkheid van het land. En ten tweede, omdat Israël wordt gezien als een probleem, en als onderdeel van het politieke discours, wordt het een excuus waarom antisemitisme een politieke kwestie is.”
“Israël moet dus heel slim en vastbesloten zijn om elke uiting van antisemitisme te veroordelen – en ook haat tegen andere minderheden, Israël heeft een belangrijke morele status – maar niet om publiekelijk de leidende speler te zijn. Achter de schermen zijn er op sommige plaatsen gemeenschappen die de daadwerkelijke hulp nodig hebben. Maar het moet discreet gebeuren, in overleg met het gastland.”
Eilam benadrukte dat het gevoel dat immigratie naar Israël de oplossing is voor Europees antisemitisme niet helpt, vooral niet als het wordt gezegd door Israëlische functionarissen. “Het helpt de Joden niet en het helpt hun zaak zeker niet in de landen waar ze wonen.”
“Landen in Europa moeten zichzelf als verantwoordelijk zien voor het feit dat er antisemitisme bestaat en zoveel mogelijk oplossingen vinden”, benadrukte Kantor. “Antisemitisme is geen probleem van Joden, dat moeten we duidelijk maken. Het is een probleem van de Europese samenleving.”
Bronvermelding:
Datum: 15-06-2021
Auteur: LAZAR BERMAN
Beeld: Een BDS-protest tegen Israël in Barcelona, Spanje, juni 2014. (YouTube-screenshot)
Website: www.timesofisrael.com
