Gisteren heeft de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid van de Tweede Kamer overlegd over de initiatiefnota voor een effectievere aanpak van antisemitisme. Begin vorig jaar dienden Dilan Yesilgöz-Zegerius (VVD) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) een reeks beleidsvoorstellen in, samen met een uitgebreide beschrijving van hoe het antisemitisme zich in Nederland vandaag de dag manifesteert. Hun initiatief kon vandaag op complimenten rekenen, zowel van andere fracties als van ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid).
Antisemitismebestrijding is als een “lakmoesproef van onze beschaving”, aldus Segers. De Joodse gemeenschap in Nederland telt nog geen 50,000 mensen, toch houdt 41% van de aangiftes van discriminatie betrekking tot antisemitisme. “Als we als samenleving de Joodse gemeenschap niet kunnen beschermen, kunnen we niemand beschermen.”
Yesilgöz-Zegerius vertelt dat haar inbox vol loopt met antisemitische berichten, iedere keer dat ze zich als politica uitspreekt tegen Jodenhaat. Ze ziet grote problemen met mensen die op sociale media ongestoord hun antisemitisme kunnen ventileren. “We willen geen parallelle wereld online, waar je alles kunt zeggen wat hier niet kan.”
Gerichte aanpak
Een terugkerende vraag in het overleg is wat een gerichte aanpak van antisemitisme rechtvaardigt. Sommige commissieleden vrezen een uitzonderingspositie voor antisemitisme ten opzichte van andere vormen van discriminatie en haat, wat tot inconsistent beleid zou leiden.
Jasper van Dijk (SP) zegt zich te kunnen vinden in de uitleg dat, naast de onevenredige druk op de Joodse gemeenschap waar Segers naar verwijst, antisemitisme bovendien voortkomt uit een unieke historie. Toch vreest hij een ongelijke behandeling, daar bijvoorbeeld het slavernijverleden van Nederland ook een unieke geschiedenis betreft, en tot vandaag zijn weerslag heeft op discriminatie en vooroordelen.
Segers zegt dat de twee zaken elkaar niet uitsluiten. Volgens hem kan alleen recht worden gedaan aan slachtoffers van discriminatie door problemen specifiek te benoemen, in dit geval antisemitisme. Het overheidsbeleid heeft in het verleden eigenlijk alleen discriminatie als algemene noemer gebruikt, waar uiteindelijk juist niemand mee geholpen is. De initiatiefnota voor een effectievere aanpak van antisemitisme moet hiermee een trendbreuk zijn, zonder andere vormen van discriminatie uit het oog te verliezen. “Je moet nooit verschillende soorten leed tegen elkaar laten uitspelen.”
Ook Roelof Bisschop (SGP) deelt de wens voor een gerichtere aanpak, en vindt dat Nederland op dit moment achterloopt op andere landen wat betreft antisemitismebestrijding. De Nederlandse overheid heeft nog geen coördinator voor beleid tegen antisemitisme, en een motie die politie en OM verzoekt de IHRA-werkdefinitie van antisemitisme te hanteren, is nauwelijks zichtbaar geïmplementeerd. De urgentie is welkom, en tegelijk “beslist geen luxe”, aldus Bisschop.
Nationaal coördinator
Het voor een bepaalde periode aanstellen van een Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding is een van de voorstellen van de initiatiefnemers. Omdat een betere aanpak veel verschillende beleidsterreinen en bestuurslagen zou omvatten (denk aan beter onderwijs, maar ook de bestrijding van antisemitisme in het voetbal, of het verbeteren van het aangifteproces), kan een expert in dit ambt aanbevelingen voor een blijvende aanpak aandragen.
Minister Grapperhaus heeft laten doorschemeren in dit specifieke voorstel geen heil te zien. Minister Koolmees (D66) vreest dat een vergelijking tussen soorten leed hiermee juist niet vermeden zou worden. Zijn partijgenoot Jan Paternotte wijst op het advies van het College van de Rechten van de Mens om een coördinator aan te stellen voor discriminatie in het algemeen, juist om een rangorde te vermijden.
Onderwijs en justitie
Paternotte zegt zich wel te kunnen vinden in een gerichte aanpak van antisemitisme, en noemt rechercheurs gespecialiseerd op discriminatie als mogelijke bijdrage. Dit is in lijn met aanbevelingen CIDI en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) om de zorgwekkend lage aangiftebereidheid te verbeteren. Yesilgöz-Zegerius benadrukt dat juist iedere agent antisemitisme moet kunnen herkennen, zodat de politie voor de burger altijd aanspreekbaar is.
Naast justitie en de functie van een coördinator, hebben veel beslispunten uit de initiatiefnota betrekking tot het onderwijs. De preventieve werking van goed onderwijs, bijvoorbeeld in burgerschap en geschiedenis, is voor de deelnemers aan het debat weinig controversieel. Hierbij is ook ter sprake gekomen dat Joden niet alleen als slachtoffer genoemd moeten worden (bijvoorbeeld in lessen over de Holocaust), maar dat dat ook geldt voor de veerkracht van de Joodse gemeenschap en haar bijdrage aan de Nederlandse geschiedenis.
Vervolgstappen
Als volgende stap zullen beslispunten in de initiatiefnota tot stemming worden gebracht in de Tweede Kamer. Het overleg van vandaag is hiervoor een uitgangspunt, aangezien de partijen ruimschoots gelegenheid hebben gekregen om vragen te stellen en opmerkingen in te brengen.
Naar verwachting zijn de partijen na het overleg eensgezind over de meeste beslispunten uit de initiatiefnota. “Antisemitisme komt in alle kringen voor, en daarom zijn wij bondgenoten in deze strijd”, zo merkte Attje Kuiken (PvdA) op. Het aannemen van de initiatiefnota voor een effectievere, gerichte aanpak zou een overwinning zijn tegen antisemitisme en een belangrijke stap richting tegen discriminatie in het algemeen.
Een aantal partijen was tijdens het overleg van vandaag afwezig. DENK, PvdD, FVD, 50PLUS en Groep Krol/van Kooten-Arissen hebben allen geen vertegenwoordiger gestuurd. De meesten daarvan hebben ook in eerdere, schriftelijke overlegrondes geen inbreng gegeven.
De opnames van het overleg zijn nog niet door de Tweede Kamer gepubliceerd. Zodra deze toegankelijk is, zal CIDI op deze pagina een koppeling plaatsen om het debat terug te kunnen luisteren.
Bronvermelding:
Datum: 01-07-2020
Auteur: ARON VRIELER
Website: CIDI
