Na een zenuwslopende periode die na de verkiezingen op 2 maart begon, is vanavond bekend gemaakt dat Israel een nieuw regering krijgt met Likoed en Blauw-Wit. Het premierschap zal roteren: eerst zal huidig premier Netanyahu de positie bekleden en na 18 maanden neemt Blauw-Wit leider Gantz het stokje over.
De onderhandelingen zijn gefinaliseerd nadat Gantz, die nu Knessetvoorzitter is, de eerste stap had goedgekeurd voor een wet die het onmogelijk maakt voor een verdachte in een strafzaak premier te worden. Het is onwaarschijnlijk dat deze wet de volgende stap in de procedure zal halen.
Banenmachine?
Het coalitieakkoord bevat een lijst met benoemingen: naast veel ministers zijn ook de posten van voorzitters van Knessetcommissies onder de vele coalitiepartners verdeeld. Het is overigens nog niet zeker wie van de kleinere partijen – Yamina, Gesher en de Arbeidspartij – ook daadwerkelijk mee zal doen .
Het Knessetvoorzitterschap keert terug naar Likoed. Tot 23 maart was Likoed-man Yuli Edelstein voorzitter. Hij trad echter af omdat hij weigerde op bevel van het Hooggerechtshof een opvolger te laten verkiezen. Zijn weigering het Gerechtshof te volgen is hem duur komen te staan: de nieuwe voorzitter wordt niet hij maar een van Netanyahu’s vertrouwelingen – Yariv Levin. Levin was als onderhandelaar nauw betrokken bij de coalitieonderhandelingen.
Een ander heikel punt was de samenstelling van de commissie die rechters benoemt. Tot enkele jaren geleden was dit een bijna apolitieke commissie, tegenwoordig wordt er een gevecht gevoerd over het karakter van de rechtelijke macht. Net als in Nederland wordt ook in Israel een discussie gevoerd over hoe ‘activistisch’ de rechterlijke macht mag zijn. Dat wil zeggen, hoeveel ruimte het heeft om de wet te interpreteren bij gebrek aan expliciete bepalingen. Ook hier krijgt Netanyahu zijn zin, de leden van de commissie zijn in meerderheid van Likoed.
Het voorzitterschap van de Knessetcommissie die de regering moet controleren rond de aanpak van corona zal van voorzitter veranderen. Nitzan Horowitz – tevens voorman van oppositiepartij Meretz – zal worden vervangen door iemand van Likoed. Ook dit is een overwinning voor Netanyahu, zeker als men in acht neemt dat deze commissie waarschijnlijk verantwoordelijk zal zijn voor de evaluatie van het handelen van de overheid sinds de uitbraak van het coronavirus eind februari.
Veel ministers
De regering wordt met 36 ministers en 16 staatssecretarissen de grootste regering ooit, wat veel kritiek oogst van het Israëlische publiek, gezien de crisis waarin Israël net als de rest van de wereld zich in bevindt.
Likoed – met 34 zetels de grootste partij in de Knesset – krijgt, naast de premierspost, in ieder geval de volgende ministeries: Binnenlandse Veiligheid, Financiën en Transport (dat nu in handen van Yamina is).
Blauw-Wit – met 15 a 17 zetels kleiner in omvang – krijgt een gelijk aantal ministerposten als Likoed, eventueel samen met andere leden van de kleinere partijen waarvan verwacht wordt dat zij mee zullen doen aan deze coalitie. Zij krijgen de posten Defensie (voor Gantz, die ook co-premier / plaatsvervanger zal worden), Buitenlandse Zaken, Justitie, Sociale Zaken, Immigratie, Cultuur en Communicatie.
Opvallend is dat de huidige minister van Volksgezondheid, Litzman, op zijn post blijft. De vertegenwoordiger van de orthodoxe partij Verenigd Tora Jodendom was jarenlang zeer gewaardeerd in deze functie, maar krijgt nu met de coronapandemie juist veel kritiek. Binnenlandse Zaken blijft even goed in handen van de huidige minister Deri, leider van de Sefardische orthodoxe partij Shas. Onderwijs is bestemd voor Yamina, als deze partij het coalitieakkoord ondertekent. De huidige minister van onderwijs- Peretz – is van Yamina, en hij is niet onomstreden vanwege uitspraken over homoseksualiteit, bijvoorbeeld.
Andere zaken
Belangrijkste punt is het per wet vastleggen van de taakverdeling (rotatie) tussen Netanyahu en Gantz, die voorlopig plaatsvervangend premier zal zijn, naast zijn ministerschap van Defensie. Ook zullen er garanties voor Netanyahu komen om te voorkomen dat hij toch moet aftreden vanwege de strafzaken waarvoor hij wordt vervolgd.
Volgens publicaties van Likoed zal er al op 1 juli een verklaring van annexatie van de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever komen. Daarnaast zouden de wensen van de orthodoxe partijen wat betreft dienstplicht ingewilligd worden.
Geen vierde verkiezingen
Het belangrijkste volgens Blauw-Wit is dat het gevaar van nieuwe verkiezingen is geweken, zo communiceert Gantz intussen. De rest van de details moeten nog – formeel – ingevuld worden. Ook moeten de andere verwachte partners nog hun handtekening onder het akkoord zetten. Vooral Yamina laat weten niet bij voorbaat akkoord te zullen gaan met de overeenkomst.
Bronvermelding
Datum: 20-04-2020
Auteur: HANNA LUDEN
Website: https://www.cidi.nl/
