Zoekend naar een wonder kom je meestal niet bij de economie uit. Zelden echter is een modern wonder zo duidelijk geweest als de ontwikkeling van Israël.
Het moderne Israël beleefde een waar economisch wonder. Het doet in sommige opzichten denken aan Jozef in Egypte, over wie in Genesis 39:2 staat: ‘De HEER stond Jozef terzijde, zodat hij in alles slaagde’. Anders dan Jozef, werken de Joden in Israël voor het eerst in tweeduizend jaar niet voor buitenlandse meesters, maar voor zichzelf. Het succes behoort alleen hen toe.
Toen de Europese landen na de Tweede Wereldoorlog aan de wederopbouw begonnen, was een infrastructuur die in de loop der eeuwen gegroeid was – ondanks alle verwoestingen – grotendeels intact gebleven. Israël daarentegen moest vanaf nul beginnen, van de drooglegging van grote gebieden tot de oprichting van een centrale bank.
Grote delen van het land waren moeras f woestijn, andere onbewoonbaar door natuurlijke obstakels. Het ontsluiten ervan vereiste de zwaarste fysieke arbeid. In de eerste drie jaar van Israëls bestaan verdubbelde de bevolking door massale immigratie. Deze massa’s moesten worden gevoed, gehuisvest en van werk voorzien. Anders dan de immigranten in de jaren dertig kwamen de naoorlogse immigranten meestal ongeschoold en zonder geld naar het land. Velen waren overlevenden van de Holocaust die niets meer hadden dan wat ze op hun rug droegen. Tot overmaat van ramp probeerden de buurlanden de Joodse staat door een existentiële oorlog te vernietigen. Het verklaarde doel was de vernietiging van Israël van binnenuit en van buitenaf.
Overheid
Omdat er in het nieuwe Israël noch een grote, welvarende middenklasse noch particuliere industrie bestond, nam de overheid de verantwoordelijkheid voor de meeste economische functies over. De landbouw en de bouwsector werden vrijwel uitsluitend door de overheid opgebouwd. In de beginjaren werd alleen al aan landbouw en waterbeheer dertig procent van de nationale begroting besteed.
De belangrijkste sector was de defensiesector. Aangezien Israël geografisch geïsoleerd was en geallieerde landen hun steun elk moment konden intrekken, moest de Israëlische wapenindustrie onafhankelijk worden. Dit vereiste zware staatsinvesteringen. Het was echter niet alleen een praktische noodzaak om de staat zoveel invloed op de economie van het jonge land te geven. De meeste stichters van de staat waren ook beïnvloed door socialistische ideeën. Jaren voor de Balfourverklaring van 1917, die Joden een thuisland verleende, hadden zich al steeds meer Joden in Israël gevestigd. Velen behoorden tot een van de arbeidersbewegingen die rond de eeuwwisseling in de mode waren. De kibboetsen, landelijke collectieve dorpen met gemeenschappelijk bezit en democratische structuren aan de basis, waren in die tijd belangrijke agrarische en ideologische pijlers van het land. Veel leiders van de eerste decennia van Israël zijn in een dergelijke omgeving opgegroeid.
Internationale markt
Naarmate de politieke situatie zich in de loop der jaren stabiliseerde, wierpen overheidsinvesteringen hun vruchten af en nam de Israëlische industrie een hoge vlucht. Vooral op het gebied van landbouw en defensie maakte het land een enorme sprong voorwaarts. De pioniersgeest van de Joodse burgers veranderde het kleine, bedreigde land van een consument op de wereldmarkten
in een exporteur. Het gezegde ‘Niets is onmogelijk totdat we bewijzen dat het onmogelijk is’ kenmerkt deze eerste generaties Israëli’s.
Nu begonnen ook de eerste particuliere bedrijven op te bloeien. Sommige daarvan werden grote internationale bedrijven, zoals Netafim, dat met zijn waterbesparende druppelirrigatie een revolutie in de landbouw teweegbracht. De defensiebedrijven werden gedwongen wereldleider te worden door – helaas het regelmatige gebruik van hun producten in echte gevechtssituaties. Het was tijd om de grote, bureaucratische staatsbedrijven te privatiseren en te herstructureren voor de wereldmarkt. Langzamerhand werd het aandeel van de staat in de economie verminderd, maar ook de staatsbedrijven begonnen volgens de marktprincipes te werken. Gekwalificeerde deskundigen werden aan de top geplaatst, en niet langer functionarissen van de arbeiderspartij.
Kwantumsprong
Nadat het naakte voortbestaan door de landbouw en de wapenindustrie was verzekerd, begon Israël zijn economie te diversifiëren. Nieuwe technologieën, in de eerste plaats internet, stelden Israëlische bedrijven in staat technologisch wereldleider te worden. Een belangrijke factor voor succes in de nieuwe technologieën was de immigratie van Joden uit de voormalige Sovjet-Unie. Na de ineenstorting daarvan kwamen in de jaren negentig honderdduizenden goed opgeleide en zeer gemotiveerde Joden naar Israël, die in alle sectoren van de economie belangrijke bijdragen leverden. Israëlische ingenieurs en programmeurs pasten hun talenten toe in alle sectoren van het leven. Israëlische bedrijven betraden de wereldmarkt in sectoren als geneeskunde, financiën, cyberveiligheid en vele andere.
Beursgenoteerd
Na de millenniumwisseling was de Israëlische economische trein in volle gang en kwam de zegen van de Bijbelse Jozef volop tot bloei. Israël had nu meer beursgenoteerde bedrijven aan de Amerikaanse technologiebeurs NASDAQ dan alle Europese landen samen. Steeds meer internationale bedrijven besloten de oproepen van Arabische landen om Israël te boycotten, te negeren en investeerden in Israël. De Amerikaanse chipfabrikant Intel bijvoorbeeld heeft in de loop der jaren enkele miljarden dollars geïnvesteerd in verschillende locaties in Israël, en is de grootste buitenlandse werkgever van Israël geworden.
Tegelijkertijd profiteerden Israëlische ondernemers steeds meer van zogenaamde ‘exits’: zij verkochten jonge technologiebedrijven aan grote, gevestigde bedrijven, waarbij de prijzen jaar na jaar nieuwe hoogten bereikten. Het jaar 2021 was een recordjaar voor exits, toen in totaal 82,4 miljard dollar werd betaald voor Israëlische bedrijven. 2021 was ook een recordjaar voor de beursgang van Israëlische bedrijven. 72 Israëlische bedrijven begonnen met de uitgifte van aandelen en genereerden samen een opbrengst van ongeveer 71 miljard dollar.
Grondstoffen
Een andere belangrijke factor in de bloeiende economie van Israël zijn de gasvondsten voor de Middellandse Zeekust. Er worden al enorme gasvoorraden geëxploiteerd. Israëlisch gas wordt vanuit raffinaderijen wereldwijd verscheept. Een deel van de opbrengst zal worden overgemaakt aan het Israel Citizens Fund, dat wordt beheerd door de Centrale Bank van Israël en bestemd is voor de burgers van het land. Verwacht wordt dat dit fonds in 2030 ongeveer tien miljard dollar en in 2050 meer dan vijftig miljard dollar zal beheren. De opbrengsten moeten dan worden verdeeld en ten bate komen van onderwijs, sociale instellingen en andere burgervriendelijke projecten.
Vervulde profetieën
Zoals de terugkeer van de Joden naar hun vaderland al in de Bijbel wordt voorzegt, zo ook hun economisch succes. ‘De HEER, uw God, zal u voorspoed geven in alles wat u onderneemt, u kinderrijk maken en uw vee en uw land vruchtbaar maken. Hij zal er weer vreugde in vinden om u te zegenen, zoals voorheen bij uw voorouders. Want u toont de HEER, uw God, dan uw gehoorzaamheid door de geboden en bepalingen in dit wetboek in acht te nemen, en u wilt Hem weer met hart en ziel toebehoren’ (Deuteronomium 30:9-10).
Overvloed
Met 75 jaar is een staat nog jong. Er liggen nog veel economische uitdagingen in het verschiet. Maar de richting is duidelijk: zegeningen stromen naar het Joodse land, ook op economisch gebied. Het kleine Israël is werkelijk een land van overvloed.
Bronvermelding:
Datum: 25-04-2023
Auteur: Redactie Israel Today |Michael Selutin
Afbeelding: Zicht op Tel Aviv bij nacht. Foto: Miriam Alster / Flash90
Website: israeltoday.nl
