Veel verhalen over Israëlische spionnen zijn zo gedurfd dat je soms wel zou denken dat ze fictie zijn. Maar het is geen verrassing dat Israël, een land omringd door vijanden, zoveel in spionage investeert. Terwijl Eli Cohen de beroemdste ‘James Bond’ van Israël blijft (mede dankzij de serie op Netflix), is het spionnen verhaal van Shula Cohen niet minder sensationeel.
Shula’s durf speelde een grote rol in het uit Arabische landen halen en veilig naar Israel brengen van honderdduizenden Joden. Haar verhaal begint in het Brits Mandaat Palestina, toen zij als 17-jarig meisje een Libanees-Joodse zakenman ontmoette. Ze trouwden al snel en verhuisden naar Beiroet waar ze, net als haar mannelijke tegenhanger Eli Cohen, in de textielhandel werkte. En net als Eli ging Shula ook om met professionals uit de hogere kringen. Het duurde niet lang of ze ontving plichtsgetrouw gewaardeerde gasten, zoals Libanese politici, zakenlieden en legerofficieren.
Op een van haar huisevenementen in 1948 hoorde Shula een gesprek over de geplande uitroeiing van Joden in het land Israël. Ze stuurde onmiddellijk een bericht naar de Joodse gemeenschap in het mandaat Palestina dat de Arabieren oorlog wilden. Ze bood haar diensten aan als spion en het duurde niet lang voordat ze haar eerste opdracht kreeg.
De volgende dertien jaar runde ze onder de neus van de Libanezen een spionagenetwerk. Onder de dekmantel van een succesvolle huisvrouw voorzag ze Israël van inlichtingen en smokkelde ze Joden uit Arabische landen over de Libanese grens naar Israël. Haar hoofdcommando was de Israëlische inlichtingendienst, waarvan de agenten in vijandelijke landen werkten.
Een van haar meest gedurfde missies was om met 70 Joodse kinderen per bus de grens met Israël over te steken. Vlak voordat de bus zou vertrekken, kreeg ze informatie dat de Libanese politie haar en de kinderen bespioneerde. Slechts enkele minuten van de veiligheid van de grens af stopte ze en dacht ze na. Snel rende ze naar een winkel, kocht 70 kaarsen om onder de kinderen uit te delen en zei hen te doen alsof ze op Chanoeka-mars waren. De libanese politie keek naar de mars en luisterde naar de liedjes van de kinderen. Ze raakten al snel verveeld en besloten dat er niets te zien was. Toen ze hen de rug toekeerden, zei Shula tegen de chauffeur dat hij snel naar de grens moest rijden, waar ze ervoor zorgde dat de kinderen veilig en in het geheim overstaken.
De jaren na de onafhankelijkheidsoorlog begon Shula te vrezen dat haar dekmantel snel zou worden prijsgegeven. Iets in haar wilde stoppen, maar ze wist ook dat ze haar volk geen hulp kon weigeren. Ze besloot door te gaan, maar pas nadat ze haar eigen kinderen in het geheim de grens over had gestuurd, niet wetende of ze hen ooit nog zou terugzien.
Al snel sloeg het noodlot toe. Cohen werd gearresteerd door de Libanese autoriteiten, gemarteld en ter dood veroordeeld. Na zes jaar onder vreselijke omstandigheden in de dodencel te hebben doorgebracht, werd ze uiteindelijk vrijgelaten als onderdeel van een gevangenenruil na de Zesdaagse Oorlog.
Haar missie was volbracht. Shula was snel thuis en herenigd met haar kinderen. In Jeruzalem nam ze een bescheiden baan als kantoorbediende, waar ze jaren werkte voordat ze op de rijpe leeftijd van 100 jaar overleed. Zelfs toen Jeruzalem haar een prestigieuze dapperheidsonderscheiding toekende, beweerde ze nederig dat ze nooit voor een prijs of voor glorie had gewerkt. Ze deed alleen wat ze deed omdat ze dat wilde, en omdat ze van het land hield en wilde helpen.
Buiten Israël is het verhaal van Shula Cohen vrijwel onbekend, maar binnen Israël is zij een legende. Ook al houden haar kleinkinderen vol dat ze gewoon ‘oma James Bond’ was.
Bronvermelding:
Datum: 20-01-2023
Auteur: Tal Hartuv
Beeld: Israëlische spion, Shula Cohen (rechts met de zonnebril) met nichtjes in Beirut, Libanon in 1950 / Foto door: https://ritkanlathatotortenelem.blog.hu/
Website: www.christenenvoorisrael.nl/
