Burgemeester Tjapko Poppens (VVD) van Amstelveen wil niet dat de gemeente zelf Stolpersteine plaatst en daarvoor betaalt. Nabestaanden van slachtoffers van de Sjoa hadden de gemeente twee keer vergeefs om het plaatsen van struikelstenen gevraagd. Toch blijft de burgervader bij zijn standpunt: er is al een Joods monument met de namen van alle 166 slachtoffers erop en daarom zijn Stolpersteine niet meer nodig. Ook wil Poppens niemand voortrekken. Wel mogen de aanvragers na toestemming de stenen zelf leggen. Niettemin zijn ze woest op hem en eisen ze dat de stenen alsnog door de gemeente worden gelegd. Ze zijn uitgenodigd voor een gesprek op het gemeentehuis. Bart Vink, een andere nabestaande, is eveneens gepikeerd.
Mislukte bedes
Het gaat om Ronald Vecht, die namens de negentigjarige Sjoa-overlevende Fred Ashner een aanvraag voor drie struikelstenen deed. Dat zijn messing steentjes met de namen van vermoorde Joden erop die worden geplaatst in de stoep voor hun voormalige woonhuis. Hoewel er in Europa al ruim 75.000 steentjes liggen, is het project in Amstelveen nog niet uitgevoerd. Vecht deed twee keer vergeefs een bede bij burgemeester Poppens voor stenen voor de vermoorde ouders en oma van Ashner. Zij woonden aan de Margriete van Clevelaan in Amstelveen.
Monument
Vorig jaar plaatste de gemeente een monument voor alle Joodse Amstelveners die in de bange jaren ’40-’45 zijn vermoord. Het gaat om 166 namen die op het gedenkteken staan. Dat is voor Amstelveen genoeg, zo blijkt nu. Aanvrager Vecht begrijpt dit niet. “Het monument is mooi en betekenisvol, maar tegelijkertijd bepaalt Amstelveen klaarblijkelijk hoe Ashner zijn ouders en oma moet herdenken,” zegt hij tegen Het Parool. De behoefte van Ashner wordt genegeerd. “In het Jodendom is het verdwijnen van de naam van een overledene onbestaanbaar. Voor de overlevenden van de Holocaust kwam daar nog bij dat hun vermoorde dierbaren zijn weggemaakt en uitgewist. Als herinneren niet mag op de dierbaarste plek, is het net alsof ze opnieuw zijn vermoord.”
‘Emotionele gijzeling’
Vecht heeft een gepeperde brief naar burgemeester Poppens gestuurd, wat ontaardde in een briefwisseling. De VVD’er betreurt de toon in de brieven van de aanvrager. “Ik laat me niet in een hoek drukken. Dit voelt als een soort emotionele gijzeling en ik wil benadrukken dat ik met deze kwestie niet lichtvaardig ben omgegaan. In tijden van polarisatie is het aan mij om ratio en emotie met elkaar te verbinden,” zegt Poppens tegen de krant. “Er zijn niet veel gemeenten die een monument hebben met de namen van al hun Joodse slachtoffers. Ook Amsterdam niet,” meent Poppens, die niet aan willekeur wil doen. “Het is van belang om onderscheid te voorkomen. Veel slachtoffers hebben geen nabestaande om een gedenkteken aan te vragen.” De gemeente wil wel toestemming geven voor het plaatsen van de stenen door particulieren, maar wil daar niet voor betalen.
Gesprek?
De burgemeester heeft Vecht op de koffie gevraagd. Het is nog onduidelijk of het gesprek er komt. De aanvrager is vooral teleurgesteld en begrijpt het besluit niet. Hij noemt de beslissing ‘uiterst pijnlijk’ en ‘huiveringwekkend’. Nabestaande Ashner wil dit jaar nog een keer terugkeren naar zijn ouderlijk huis, als eerbetoon aan zijn overleden dierbaren en om zijn herinnering levend te houden, aldus Vecht. “Premier Mark Rutte bood vorig jaar excuses aan voor de houding van de overheid tijdens de Holocaust en dan gaat de lokale overheid er zo mee om. Wat betekenen die excuses dan?”
Besluit herzien
Niet alleen Ashner voelt zich als nabestaande gedupeerd, maar ook Jonet-columnist Bart Vink is niet te spreken over de situatie in Amstelveen. Het ‘verbieden’ van struikelstenen door deze lokale burgemeester gevoelloos en koud op mij over, laat Vink weten. “Ik ben teleurgesteld en eerlijk gezegd ook verontwaardigd. Het raakt mij, en niet alleen omdat mijn opa en oma en hun gezin voor het laatst vrij waren in Amstelveen, voordat ze werden afgevoerd. Juist die steentjes op verschillende plekken in de stad maken, anders dan een monument op één vaste locatie, dat je meekrijgt hoe vele Joden ‘verdwenen’ zijn uit het dagelijkse leven. Ik wil daarom dat de burgemeester zijn besluit herziet.”
Wel of niet betalen?
Stolpersteine of struikelstenen zijn vierkante messing stenen van tien bij tien centimeter met de naam van een persoon die tijdens de Holocaust is vermoord. De stenen liggen voor de voormalige woningen van de slachtoffers in de trottoirs. De Duitse kunstenaar Günter Demnig begon in 1992 met het leggen van stolpersteine en heeft in heel Europa inmiddels meer dan 75.000 stenen gelegd. In Nederland zijn de stenen steeds gewilder. Sommige gemeenten betalen wel en andere niet voor de aankoop en het leggen van de struikelstenen. Gemeenten die de knip niet trekken, faciliteren de komst van de stenen bijna altijd wel.
Update:
De gemeente Amstelveen heeft na enige druk van Joodse bewoners aan het einde van maandagmiddag laten weten dat het alsnog alle medewerking zal verlenen aan de aanvragers. Er komt een gesprek en Stolpersteine mogen in de gemeente komen. Het is echter nog niet duidelijk of de gemeente er ook voor zal betalen.
Bronvermelding:
Datum: 11-01-2021
Auteur: Kemal Rijken
Beeld: Youtube
Website: Jonet.nl
