Yom Kippoer, de Grote Verzoendag, is een Joodse vastendag die in het teken staat van verzoening. Het is de belangrijkste dag van het Joodse jaar. Ontdek hier waarom!
Want op deze dag wordt voor u verzoening gedaan om u te reinigen. Van al uw zonden wordt u voor het aangezicht van de Heere gereinigd. Het is voor u sabbat, een dag van volledige rust, opdat u uzelf verootmoedigt. Dit is een eeuwige verordening. – Leviticus 16:30-31
Geduchte dagen
Op het moment dat Rosh HaShana (Joods Nieuwjaar) tot een einde is gekomen breekt een periode aan die in het Jodendom Yamiem Nora’iem (geduchte dagen) wordt genoemd. Deze tien dagen van inkeer is als een ketting tussen de schakel van Rosh HaShanah en Yom Kippoer. In deze periode van inkeer is Yom Kippoer het sluitstuk. Om Yom Kippoer beter te begrijpen is het van belang om te weten wat de Thora schrijft over deze dag.
Goede oude tijden
God gaf Mozes op de berg Horeb instructies over de Tabernakel overeenkomstig de blauwdruk die hem werd getoond (Exodus 25:40). Dit geldt voor het constructie van de Tabernakel, maar ook alle voorwerpen in het heiligdom en ook de priesterdienst. De schrijver van de Hebreeënbrief (8:5) legt uit dat alles wat Mozes getoond was een afdruk was van hetgeen in de hemel is. En deze gedachte delen Joden nog steeds. Zoals er een aardse Tempel was, zo is er ook een hemelse. Zoals op aarde op Yom Kippoer in het Heilige der heiligen de toegang geopend wordt, zo ook de Hemelpoort.
Heilige der heiligen
Op deze dag moest de Hogepriester een zoenoffer brengen. Allereerst voor zichzelf en vervolgens voor het gehele volk Israël. Dit was de enige dag dat de Hogepriester in een wit gewaad het Heilige der heiligen mocht binnentreden. Daar stond de Ark des Verbonds (het beeld van Gods troon) waar hij het bloed van het offerdier mee moest besprenkelen. Vervolgens werden er twee geitenbokjes genomen die tot verzoening dienden voor het volk. Het lot (oemiem en toemiem) werd geworpen voor deze bokjes, waarvan er één als zondoffer diende; alle zonde van het volk werd op dit bokje gelegd, de woestijn in gestuurd en volgens overleveringen van een klif af gegooid. Het Hebreeuwse woord voor verzoening is kaparah en betekent bedekken/schoon wassen en toont Gods bereidheid de mens vergeving te schenken door de zonde te bedekken.
In Gods armen
Maar als op Yom Kippoer het reinigingsoffer zo centraal stond, hoe zit dat dan met de Tempel die al bijna tweeduizend jaar geleden vernietigd is? Nadat de Tempel in het jaar 70 n. Chr. vernietigd was konden er geen offers meer gebracht worden. Om die reden waren de fysieke offers geen onderdeel meer van de feestdagen. Zo hebben de gebeden binnen het Jodendom een nog veel grotere rol gekregen. Ook schrijft Chazal (Joodse geleerde) dat het bestuderen van de Thora, gebed en het doen van goede daden een vorm van kaparah is. Veel Joden nemen de dag voor Yom Kippoer ook een mikveh (ritueel reinigingsbad) en zijn al geruime tijd hun hart aan het onderzoeken tijdens de maand Elul.
Zelfverloochening
Om gehoor te geven aan Leviticus 16, waarin staat dat men zich moet verootmoedigen, hebben de Joden vijf manieren bedacht om hun ziel te ‘verloochenen’. De Joodse wijzen zeggen dat dit gaat om:
> niet eten
> niet drinken
> niet wassen of zalven van het lichaam
> geen leren schoeisel dragen
> geen gemeenschap hebben
Het vasten is op Yom Kippoer een belangrijk onderdeel en wordt al sinds de Tempeltijd gehouden. Het vasten wordt in verband gebracht met Psalm 35:13: ‘ik verootmoedigde mij met vasten’. Dit alles met het doel om afstand te nemen van het vleselijke en jezelf te vernederen voor Gods aangezicht. In het wit gekleed staat men net als de Hogepriester in de synagogen te smeken om vergeving en verzoening. In de synagogen wordt dit smeken geuit in gebed, net zoals God in Psalm 51:9 spreekt dat een ‘offer een gebroken geest is’. Veel van deze gebeden komen uit de Tempelperiode.
In de armen sluiten
Bij één van deze gebeden worden alle (on)bedoelde zonden bekend gemaakt om zich zo met God te verzoenen. ‘Zoekt de Eeuwige terwijl Hij te vinden is, roept Hem aan terwijl Hij nabij is’ (Jesaja 55:6). Als de hemelpoort sluit, breekt Jom Kippoers slotstuk aan met het Néhlah-gebed (sluiting). Rabbijnen leggen uit dat als de hemelpoort zich sluit God de deur niet afsluit voor Zijn volk, maar Zijn kinderen juist insluit samen met Hem. Hij nadert Zijn volk en sluit Zijn kinderen in Zijn armen. Wanneer God Zijn volk nadert en zij inkeer hebben getoond, waarin zij hun lasten en zonden af hebben gelegd, dan zal de relatie tussen God en Zijn volk hersteld worden.
Vergeven en vergeven worden
Jakobus, de broer van Jezus, zegt in zijn brief: ‘Reinig de handen, zondaars. Laat uw lachen veranderd worden in treuren en uw blijdschap in droefheid’. Dit is geen goedkope genade of een houding van ‘zand erover’, maar van oprecht berouw. Jakobus spreekt hier eigenlijk over niets anders dan over inkeer; t’shoeva. T’shoeva is een van de belangrijkste onderdelen binnen het Jodendom en het woord stamt af van het Hebreeuwse stamwoord shoev. De betekenis van dit stamwoord is ‘terugkeren’. De mens raakt van Gods levensweg af door het doen van zijn eigen zin en het volgen van het vlees. T’shoeva is de terugkeer naar de door God gegeven levensweg om weer te gaan leven volgens Gods leefregels.
Vergeving tijdens Yom Kippoer
Naast het terugkeren van de mens naar God – en daarin de vergeving en herstel in deze relatie – staat ook het vergeven van mens tot mens centraal tijdens Yom Kippoer. Zo roept Jezus ook op om elkaar van harte te vergeven, want anders zal “de Vader jouw zonde ook niet vergeven” (Mattheüs 18:35). Het Jodendom stelt dat er drie niveaus zijn van vergeving: slicha, mechila en kaparah. Met slicha wordt het vergeven bedoeld door de pijn uit het verleden te beëindigen. Vanuit slicha kan men het hart onderzoeken door de pijn eruit te het graven als een tunnel (mechila). Als dit eenmaal bereikt is kan men zich verheugen over het leerproces. Men overziet de situatie en de fouten, en de zonden van een ander worden begrepen hetgeen leidt tot verzoening en bedekking (kaparah). Door deze verzoening groeit de liefde. Dat is wat kaparah is: al het negatieve wordt bedekt, schoon gewassen en vervangen voor een sterke en diepe liefde.
Volgend jaar in Jeruzalem
Als Yom Kippoer tot een einde is gekomen zeggen Joden tegen elkaar: ‘Volgend jaar in Jeruzalem’. Dit omdat men gelooft dat de uiteindelijke en volledige verzoening met God zal plaats vinden als de Messias de verstrooide kinderen van Zijn volk zal samen brengen en de doden zullen opstaan. Alle volkeren zullen optrekken naar Sion wanneer de Thora van Jeruzalem zal uitgaan (Micha 4:2-3). Dan zal de rechtersstoel van de Hogepriester-Koning Jezus de Messias verschijnen waardoor alle gelovigen God in Zijn heerlijkheid zullen ontmoeten.
Door welke bril kijk jij vandaag naar deze dingen? Hoe zit het met de verzoening tussen jou en God, of tussen jou en een ander? Merk jij her en der nog een vlek op je witte kleren, of haal je liever de balk uit andermans oog? Wellicht heb je wel een bezwaard hart als je over deze zaken leest. Diep van binnen knaagt het aan jouw hart, omdat je weet dat je iemand moet vergeven. Of heb je pijn van binnen omdat je weet dat je Gods liefde en vergeving niet kan aanvaarden?
Weet dan dat Zijn genade altijd groter is dan de last van jouw onreinheden; Hij staat met open armen om ook jou te ontvangen. Belijd dat wat tussen jou en Hem in staat, herstel de vrede tussen jou en de ander voor zover het mogelijk is, en aanvaard met vreugde: Hij heeft het ultiem offer gebracht uit liefde voor jou. Je bent vergeven! Amen.
