Tufts professor werpt licht op gesmokkeld medisch onderzoek door gevangen Joodse artsen naar wat zij “hongerziekte” noemen; 100 patiënten namen deel aan de studie.
Tachtig jaar geleden, diep in een gettokerkhof in Warschau, verzamelde Israel Milejkowski collega-artsen met wie hij samen een clandestiene “hongerziekte”-studie uitvoerde.
“Wat kan ik jullie vertellen, mijn geliefde collega’s en metgezellen in ellende. Jullie zijn een deel van ons allemaal,” zei Milejkowski, lid van de Joodse Raad van het getto en hoofd van de gezondheidsafdeling.
Tijdens de vorige zomer waren veel van de 23 leden van de geheime groep “geherhuisvest”, een Duits eufemisme voor moord in de gaskamers van Treblinka.
“Slavernij, honger, deportatie, die sterfgevallen in ons getto waren ook uw erfenis. En u, door uw werk, kon de handlanger het antwoord ‘Non omnis moriar,’ (ik zal niet geheel sterven) geven,” zei Milejkowski, wiens specialiteiten dermatologie en venereologie waren.
De meeste artsen waren hoog aangeschreven hoofden van ziekenhuizen of universitaire afdelingen. Kort nadat Milejkowski zijn voorwoord op de zes overgebleven manuscripten van de groep had geplaatst, werden de kostbare documenten het “Arische” Warschau binnengesmokkeld en begraven op een ziekenhuisbegraafplaats.
Na de oorlog werden de manuscripten gevonden en kwamen ze terecht bij het Amerikaanse Joint Distribution Committee, dat ze bundelde in een boek dat aanvankelijk in het Frans werd uitgegeven. Een van de 1.000 naar het buitenland verstuurde exemplaren werd naar de Tufts Universiteit in Massachusetts gestuurd, waar het meer dan zeven decennia geleden in een dossier werd opgenomen.
Page from the original ‘Disease of Starvation’ book, published and distributed by the American Joint Distribution Committee. (Public domain)
Vorig jaar werd het exemplaar van het boek van Tufts University, gepubliceerd als “The Disease of Starvation: Clinical Research on Starvation in the Warsaw Ghetto in 1942”, herontdekt in de archieven van de campus door assistent-professor Merry Fitzpatrick.
Fitzpatrick is gespecialiseerd in de rol van hongersnood in conflictgebieden en was op zoek naar extreme voorbeelden van hongersnood toen ze op het afgebrokkelde boek stuitte.
Tot de studiecriteria die door de getto-artsen werden toegepast behoorde dat, de patiënten geen andere ziekten hadden dan de “hongerziekte”. Een groep patiënten bestond uit kinderen van 6 tot 12 jaar en een andere uit volwassenen 
van 20 tot 40 jaar. In totaal werden 100 patiënten in het onderzoek opgenomen.
Nadat was bevestigd dat de patiënten de “hongerziekte” hadden, werden observaties verricht op gebieden als metabolisme, bloedmorfologie, cardiovasculaire output, enz.
Een deel van het onderzoek deed aannames uit de geneeskunde teniet, zoals de rol van vitaminen ten opzichte van mineralen bij ondervoeding, terwijl ander baanbrekend onderzoek de plotselinge dood had kunnen voorkomen van veel uitgehongerde overlevenden die na de bevrijding te snel werden “bijgevoerd”.
De meest voorkomende ziekte
Officieel kreeg elke gettobewoner 180 calorieën per dag, minder dan een tiende van de dagelijkse calorieën die nodig zijn om gezond te blijven. Onofficieel deden de kinderen van het getto enorme inspanningen om voedsel de openluchtgevangenis binnen te smokkelen, waardoor de hongersnood voor sommige gevangenen werd verzacht.
Gevangenschap in het getto was bedoeld als een langzaam doodvonnis voor honderdduizenden Joden. De artsen van de hongerstudie begrepen deze Duitse strategie voordat ze met hun onderzoek begonnen.
Physician Anna Braude-Heller with a patient in the Warsaw ghetto starvation study. (Public domain)
“The Disease of Starvation” bevat tientallen onderzoeksgrafieken en datasets, terwijl er ook plaats is voor grafische foto’s van hongerende patiënten.
Op één foto is de arts Anna Braude-Heller, directeur van het Berson en Bauman Jewish Children’s Hospital, te zien terwijl ze een uitgehongerd kind onderzoekt. Braude-Heller – in wiens ziekenhuis een deel van het onderzoek plaatsvond – draagt een witte doktersjas en een verloren uitdrukking.
In zekere zin was “The Disease of Starvation” een medische versie van het zogenaamde “Oneg Shabbat Archive”, een enorme verzameling primaire bronnen over het leven in het getto van Warschau, begraven in 1943 en teruggevonden na de oorlog.
The first ‘Oneg Shabbat’ archive cache is recovered from the ruins of the Warsaw Ghetto in Warsaw, Poland, September 1946. (Public domain)
Milejkowski werd geïnterviewd door vrijwilligers van “Oneg Shabbat”, schreef de gettohistoricus van Warschau, Samuel Kassow, maar er is geen bewijs dat Milejkowski wist van het grotere documentatieproject, dat ook clandestien was.
“Joodse artsen en professoren doen wetenschappelijk onderzoek,” schreef “Oneg Shabbat” oprichter Emanuel Ringelblum in zijn dagboek op 26 juni 1942.
“Een van de meest interessante onderwerpen is honger. Interessant omdat het de meest voorkomende ziekte is in het getto,” schreef Ringelblum.
‘De dood staart in mijn kamer’
Milejkowski zei dat de eerste fase van het onderzoek werd uitgevoerd tussen februari 1942 en die zomer. Gedurende deze periode werd het leven in het getto gekenmerkt door “massale verhongering”.
De tweede helft van de studie begon met de deportaties in de zomer van 1942 en werd gekenmerkt door “massale dood”, schreef Milejkowski.
“Het is ook niet verwonderlijk dat met de tweede periode het werk aan de hongerstudie werd onderbroken: ziekenhuizen, werkplaatsen werden vernietigd, en vooral het wetenschappelijk medisch werk – menselijk materiaal – werd vernietigd,” schreef Milejkowski.
Original cover of ‘The Disease of Starvation.’ (AJDC)
In zijn voorwoord bij het manuscript schreef Milejkowski over zijn angst om de bevolking van het getto te zien verhongeren tegen de achtergrond van massale “herhuisvestingsacties”, wat voor de meeste Joden de dood betekende.
“De marteling van woorden, ik heb het nog nooit zo sterk gevoeld als nu, nu ik een inleiding tot dit werk moet schrijven,” schreef Milejkowski, die waarschijnlijk in 1943 in het vernietigingskamp Treblinka werd vermoord.
“Ik houd mijn pen in mijn hand en de dood staart in mijn kamer,” schreef Milejkowski. “Het kijkt door de zwarte ramen van trieste lege huizen van verlaten straten bezaaid met vernielde en gestolen bezittingen.”
‘Een belangrijke bouwsteen’
Gevangenschap in het getto bood de artsen een ongevraagde – en ongekende – kans om onderzoek te doen dat hen zou overleven.
De artsen toonden onder meer de extreme “aanpassing van het lichaam aan vitaminen” aan. Ondanks uithongering behielden de patiënten relatief normale vitaminegehaltes doordat de botten zichzelf “ontgonnen” naar deze elementen.
Bij een andere ontdekking stelden de artsen vast dat het lichaam bij uithongering eerder het immuunsysteem uitschakelt dan andere systemen. Tuberculose tierde welig in het getto, maar kinderen testten niet langer positief op antilichamen, omdat hun lichaam de afweerreacties had uitgeschakeld.
Starvation was rampant in the Warsaw ghetto. (Public domain)
Volgens medische deskundigen is het onderzoek naar de immuunrespons bij uitgemergelde kinderen relevant voor HIV-preventie. Er waren ook bevindingen voor oculaire wetenschap, microvoeding en botgezondheid.
Een metabole en circulatoire bevinding die duizenden levens had kunnen redden betrof het belang van het niet te snel “bijvoeden” van uitgemergelde mensen.
Na de bevrijding leidde het snelle “bijvoeden” van uitgemergelde mensen tot het falen van de reeds verzwakte bloedsomloop en – in tienduizenden gevallen – tot hartfalen en de dood binnen 72 uur na de voeding.
Starved prisoners, nearly dead from hunger, pose in concentration camp May 7, 1945 in Ebensee, Austria. (Public domain)
“Een deel van de bevindingen ging verloren, maar wat overblijft is nog steeds het meest uitgebreide onderzoek naar hongersnood dat ooit is uitgevoerd,” schreef arts en voedingsprofessor Myron Winick in 1979.
“De artsen beschreven de klinische bevindingen zo gedetailleerd dat hun beschrijving tot op heden de duidelijkste blijft,” schreef Winick, die een boek publiceerde over de artsen uit het getto van Warschau.
“De studie blijft een belangrijke bouwsteen in ons begrip van de effecten van ernstige ondervoeding op zowel volwassenen als kinderen. Maar het is meer dan dat. Het is een kijkje in het karakter van sommige artsen in het getto van Warschau,” schreef Winick.
____________________________________________________________________
Bronvermelding:
Datum:
31-05-2023
Auteur:
Matt Lebovic
Beeld:
Germany created the Warsaw ghetto to imprison and starve more than 400,000 Jews during World War II. (Public domain)
Website:
www.timesofisrael.com
_______________________________________________________________________
