De zondebok in Leviticus is het tegenovergestelde van een “zondebok”, zoals we het woord tegenwoordig gebruiken als we iemand anders de schuld geven van onze problemen.
De heiligste dag van het Joodse jaar – Yom Kippur, of de Grote Verzoendag – valt jaarlijks op de 10e Tisjrei, de zevende maand van de Joodse kalender.
In 2022 valt dit op de woensdag van deze week. De viering van Yom Kippur begint op 4 oktober bij zonsondergang en eindigt op 5 oktober bij het vallen van de avond.
“ De Heer zei tegen Mozes: de tiende dag van deze zevende maand is de Grote Verzoendag. Houd een heilige samenkomst en verloochen uzelf… Doe geen werk op die dag, want het is de Grote Verzoendag, wanneer voor u verzoening wordt gedaan voor het aangezicht van de Heer, uw God… U zult helemaal geen werk doen… en u moet uzelf verloochenen .” Leviticus 23: 26
Jacub Weinles “aan de vooravond van Yom Kippur”
Leviticus 16 beschrijft de dienst die gedurende deze dag door de Hogepriester in de Tempel moet worden gedragen. Het vreemdste onderdeel van de dienst was het ritueel van de twee geiten – de ene werd als offer gebracht, de andere werd de woestijn in gestuurd.
“ Dan moet hij de twee bokken nemen en ze voor de Heer aanbieden bij de ingang van de tent der samenkomst. Hij moet het lot werpen om de twee bokken: het ene lot voor de Heer en het andere voor de zondebok. Aäron zal de bok waarvan het lot aan de Heer valt, brengen en als zondoffer offeren. Maar de geit die door het lot als zondebok is gekozen, zal levend voor de Heer worden aangeboden om te worden gebruikt voor het maken van verzoening door hem als zondebok de wildernis in te sturen. Leviticus 16:7
De twee geitenbokjes die voor de Hogepriester werden gebracht, werden gekozen om identiek te zijn en niet van elkaar te onderscheiden. Er werd geloot, de ene met de woorden “Naar YHVH” en de andere “Naar Azazel”. De geit waarop het lot “Aan YHVH” viel, werd als brandoffer geofferd. Over de andere bok beleed de Hogepriester de zonden van het volk, en het werd daarna weggevoerd naar de woestijnheuvels buiten Jeruzalem, waar het zijn dood instortte.
William James Webb: “De zondebok uitzenden”
Zonde- en schuldoffers waren gebruikelijk in het oude Israël, maar deze ceremonie was in bijna elk aspect uniek. Normaal gesproken werd bekentenis afgelegd over het dier dat als offer zou worden geofferd. In dit geval werd bekentenis afgelegd over de geit die niet als offer werd geofferd.
De wijzen hebben gedurende meer dan duizend jaar talloze verklaringen gegeven. Het volgende is een uittreksel uit een uitleg aangeboden door Rabbi Lord Jonathan Sacks:
Het is duidelijk dat zonden niet van de schouder van het ene wezen kunnen worden genomen om op dat van een ander wezen te worden gelegd (bijvoorbeeld een geit). Het ritueel van de twee bokken heeft een symbolisch karakter dat bedoeld was om indruk te maken op de aanwezigen en hen tot bekering aan te zetten.
Een belangrijk thema van de Bijbel is de tegenstelling tussen monotheïsme en polytheïsme. In polytheïsme is er een continu conflict tussen verschillende goden die verschillende kenmerken vertegenwoordigen of bekend staan.
In het monotheïsme zijn alle kenmerken en zelfs spanningen – tussen gerechtigheid en barmhartigheid, vergelding en vergeving – te vinden in één God. Met deze enkele verschuiving wordt het conflict tussen twee afzonderlijke externe krachten opnieuw geconceptualiseerd als een intern, psychologisch conflict tussen twee morele eigenschappen.
Misschien symboliseren de twee geitenbokken, identiek in uiterlijk maar tegengesteld in het lot, de dualiteit van onze natuur. We hebben in ons twee neigingen, een goede en een slechte. Instinct leidt tot kwaad, maar we kunnen het overwinnen, zoals God tegen Kaïn zei: “De zonde krabt aan je deur; het wil je hebben, maar je kunt het de baas worden ‘ (Genesis 4: 6).
We kunnen onze fouten onder ogen zien, omdat God vergeeft. We confronteren onze fouten door ze te belijden, en de bekentenis zelf vertegenwoordigt de dualiteit van onze natuur, want als we alleen maar slecht waren, zouden we niet bekennen, en als we honderd procent goed waren, zouden we niets hebben om te bekennen.
Het is echter moeilijk om van het gevoel van verontreiniging af te komen als je eenmaal een fout hebt begaan, zelfs nadat het vergeven is. Het vertrek van de zondebok is een zichtbare voorstelling die bedoeld is om ons te helpen voelen dat de verontreiniging echt is verdwenen.
De zondebok in Leviticus is het tegenovergestelde van een “zondebok”, zoals we het woord tegenwoordig gebruiken als we iemand anders de schuld geven van onze problemen. Door de zonden van de natie over de geit te belijden voordat we hem naar de woestijn sturen, aanvaarden we verantwoordelijkheid in plaats van anderen de schuld te geven.
En dus laat ik je achter met de traditionele Hebreeuwse groet die vóór Yom Kippur werd gezegd: G’mar Chatima Tova, wat zich vertaalt als “een goede verzegeling” in het Boek des Levens. We bidden dat onze namen, opgetekend op Rosh HaShana, verzegeld zijn ten goede op Yom Kippur.
Interessant artikel? Luister ook eens naar deze podcast voor meer over dit onderwerp.
Yom Kippur – van aangezicht tot aangezicht
Bronvermelding:
Datum: 15-06-2022
Auteur: Uri Steinberg
Website: All Israel
